Các quy định về giao dịch mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá

Giao dịch mua, bán có kỳ hạn là gì?

Căn cứ Khoản 2, Điều 3, Thông tư 21/2012/TT-NHNN thì giao dịch mua, bán có kỳ hạn là giao dịch mà một tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua và nhận quyền sở hữu giấy tờ có giá chưa đến hạn thanh toán (bên mua) từ một tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác (bên bán), đồng thời bên bán cam kết sẽ mua lại giấy tờ có giá đó sau một khoảng thời gian nhất định.

Trong đó, các loại giấy tờ có giá được giao dịch phải có đủ các điều kiện sau:

• Là giấy tờ có giá được phát hành hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam và được phép chuyển nhượng
• Được phát hành bằng đồng Việt Nam hoặc ngoại tệ tự do chuyển đổi
• Thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bên bán
• Thời hạn còn lại của giấy tờ có giá (là khoảng thời gian kể từ ngày giấy tờ có giá được mua, bán đến ngày đến hạn thanh toán toàn bộ gốc của giấy tờ có giá đó) phải lớn hơn thời hạn mua, bán.

Theo đó, ngân hàng thương mại, công ty tài chính, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được mua, bán có kỳ hạn các loại giấy tờ có giá sau:

• Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước
• Trái phiếu Chính phủ
• Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh
• Trái phiếu Chính quyền địa phương
• Giấy tờ có giá do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành (bao gồm cả giấy tờ có giá do chính tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành) theo quy định của Ngân hàng Nhà nước;
• Các loại tín phiếu, kỳ phiếu, trái phiếu do tổ chức khác phát hành.

Còn công ty cho thuê tài chính chỉ được mua, bán có kỳ hạn các loại giấy tờ có giá là Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước và Trái phiếu Chính phủ.

Giao dịch mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá

Các quy định về giao dịch mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá

Đối tượng được mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá

Đối tượng được mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá bao gồm:

• Các tổ chức tín dụng là ngân hàng thương mại, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã
• Chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng.

Nguyên tắc giao dịch mua, bán

Khi thực hiện giao dịch mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải đảm bảo các nguyên tắc sau:

- Tuân thủ các nguyên tắc quy định tại Điều 4 Thông tư này.

- Tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá của mình.

- Thực hiện mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác theo thỏa thuận phù hợp với quy định tại Thông tư này, quy định pháp luật hiện hành có liên quan và thông lệ quốc tế.

- Thu hồi đầy đủ, đúng hạn số tiền (gốc và lãi) khi thực hiện mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác.

- Mua lại giấy tờ có giá đã bán khi đến hạn theo thỏa thuận với bên mua.

- Mọi quyền lợi phát sinh liên quan đến giấy tờ có giá trong thời gian thực hiện mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá do các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thỏa thuận bằng văn bản, phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.

Thời hạn mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá

Là khoảng thời gian được tính từ ngày tiếp theo của ngày mua đến ngày mua lại, bao gồm cả ngày nghỉ, ngày lễ và được tính theo ngày. Theo quy định hiện nay, thời hạn mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá giữa các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tối thiểu là 01 ngày và tối đa là dưới 01 năm, trừ trường hợp tổ chức tín dụng mua có kỳ hạn giấy tờ có giá đối với công ty cho thuê tài chính là công ty con của tổ chức tín dụng đó.

Quy định về lãi suất mua

Lãi suất mua là lãi suất mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá để tính chênh lệch giá giữa giá mua và giá mua lại, được tính theo tỷ lệ phần trăm tính theo năm.

Theo quy định hiện nay, lãi suất mua áp dụng trong mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá giữa các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện theo phương thức tự thỏa thuận trên cơ sở tuân thủ các quy định hiện hành của Ngân hàng Nhà nước về lãi suất.

Cách xác định giá mua, giá mua lại giấy tờ có giá

Các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài xác định giá mua, giá mua lại cho từng giao dịch trên cơ sở lãi suất mua, thời hạn mua, bán đã thỏa thuận, thời hạn còn lại của giấy tờ có giá và các thông tin có liên quan khác.

Giá mua lại được tính theo công thức:

Quy định về hợp đồng mua lại giấy tờ có giá

- Hợp đồng mua lại bao gồm 14 nội dung chính sau:

• Bên bán
• Bên mua
• Giấy tờ có giá được mua, bán: hình thức (chứng chỉ, ghi sổ), số seri, mệnh giá hoặc giá trị đến hạn thanh toán (là tổng số tiền được thanh toán khi đến hạn thanh toán giấy tờ có giá đó), tổ chức phát hành, ngày đến hạn thanh toán
• Ngày mua
• Giá mua
• Lãi suất mua
• Thời hạn mua
• Giá mua lại
• Ngày mua lại
• Phương thức thanh toán và chuyển giao giấy tờ có giá
• Xử lý tranh chấp, vi phạm hợp đồng
• Quyền, nghĩa vụ của các bên
• Ngày giá trị của hợp đồng
• Các nội dung có liên quan khác.

Ký hợp đồng mua lại giấy tờ có giá

Trong đó:

• Ngày mua: là ngày mà giấy tờ có giá được bên bán chuyển quyền sở hữu cho bên mua và bên mua hoàn thành việc thanh toán tiền mua giấy tờ có giá cho bên bán.
• Ngày mua lại: là ngày mà bên mua thực hiện chuyển lại quyền sở hữu giấy tờ có giá đã mua cho bên bán và bên bán hoàn thành việc thanh toán tiền mua lại giấy tờ có giá cho bên mua. Trường hợp ngày mua lại trùng với ngày nghỉ, ngày lễ thì ngày mua lại được tính là ngày làm việc tiếp theo.
• Giá mua: là số tiền mà bên mua phải trả cho bên bán khi thực hiện mua giấy tờ có giá vào ngày mua. Giá mua do hai bên thỏa thuận và là cơ sở để xác định giá mua lại.
• Giá mua lại: là số tiền mà bên mua lại (bên bán) phải trả cho bên mua khi mua lại giấy tờ có giá vào ngày mua lại.

Lưu ý:

• Giao dịch mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá trên thị trường liên ngân hàng phải được lập thành hợp đồng mua lại.
• Bên mua và bên bán có thể ký hợp đồng mua lại từng lần đối với từng giao dịch hoặc ký một hợp đồng mua lại tổng thể áp dụng chung đối với tất cả các giao dịch mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá.
• Hợp đồng mua lại được lập trên cơ sở thỏa thuận của các bên hoặc trên cơ sở Hợp đồng mua lại chuẩn do Ngân hàng Nhà nước hoặc các hiệp hội như Hiệp hội các nhà kinh doanh trái phiếu, Hiệp hội ngân hàng… ban hành phù hợp với thông lệ quốc tế, không trái với quy định của pháp luật Việt Nam.
• Hợp đồng mua lại có thể được lập bằng văn bản qua hệ thống giao dịch điện tử, bản giấy, qua fax, hoặc phương tiện khác. Hợp đồng mua lại phải có đầy đủ dấu và chữ ký của các bên thực hiện hợp đồng.

Quy trình mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá

Quy trình mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá được thực hiện như sau:

Bước 1: Khi có nhu cầu mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện chào mua, bán giấy tờ có giá với các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác trên thị trường liên ngân hàng.

Lưu ý: Bên bán phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính hợp pháp, hợp lệ của giấy tờ có giá được chào bán.

Bước 2: Bên mua kiểm tra lại thông tin về giấy tờ có giá.

Bước 3: Bên bán tiến hành chuyển giao giấy tờ có giá cho bên mua. Việc chuyển giao được thực hiện như sau:

- Trường hợp giấy tờ có giá được niêm yết: thực hiện theo quy định của sàn giao dịch nơi giấy tờ có giá niêm yết.

- Trường hợp giấy tờ có giá chưa được niêm yết thì thực hiện theo quy trình nghiệp vụ và thỏa thuận của hai bên phù hợp với quy định của pháp luật cụ thể như sau:

• Đối với giấy tờ có giá là chứng chỉ không ghi danh: các bên trực tiếp giao nhận giấy tờ có giá cho nhau
• Đối với giấy tờ có giá là chứng chỉ ghi danh: bên bán giao cho bên mua đồng thời làm thủ tục chuyển quyền sở hữu cho bên mua theo quy định của pháp luật có liên quan và tổ chức phát hành
• Đối với giấy tờ có giá ghi sổ: bên bán chuyển giao giấy chứng nhận quyền sở hữu giấy tờ có giá cho bên mua đồng thời làm thủ tục chuyển quyền sở hữu giấy tờ có giá cho bên mua theo quy định của pháp luật có liên quan và tổ chức phát hành
• Trường hợp giấy tờ có giá đang được lưu ký, bên bán có thể ủy quyền cho tổ chức lưu ký làm thủ tục chuyển giao giấy tờ có giá và chuyển quyền sở hữu giấy tờ có giá từ bên bán sang cho bên mua.

Lưu ý: 

- Bên bán giấy tờ có giá có trách nhiệm thực hiện đúng cam kết mua lại giấy tờ có giá theo thỏa thuận. Việc chuyển tiền mua lại từ bên bán và chuyển giao lại giấy tờ có giá và quyền sở hữu giấy tờ có giá từ bên mua thực hiện theo quy định.

- Trường hợp một bên có nhu cầu mua lại hoặc bán lại giấy tờ có giá trước ngày mua lại thì bên có nhu cầu gửi văn bản đề nghị cho bên đối tác để được xem xét xử lý.

Bên nhận đề nghị xem xét và có quyền chấp thuận hoặc không chấp thuận bán lại hoặc mua lại giấy tờ có giá trước ngày mua lại với số lượng và giá mua lại do các bên tự thỏa thuận.

Như vậy việc mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá được thực hiện các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Nếu giấy tờ có giá được phát hành bằng đồng Việt Nam thì việc thực việc thực hiện giao dịch mua, bán bằng đồng Việt Nam. Ngược lại nếu được phát hành bằng ngoại tệ thì việc thực hiện giao dịch mua, bán bằng loại ngoại tệ của giấy tờ có giá đó.