Phòng vệ thương mại là gì? Các biện pháp phòng vệ thương mại tại nước ta hiện nay

Nền kinh tế ngày càng phát triển, theo đó việc trao đổi, nhập khẩu hàng hóa giữa các nước diễn ra nhiều hơn. Điều này mang lại những nguy cơ tiềm ẩn đối với các giao dịch thương mại.

Khái niệm phòng vệ thương mại

Khái niệm

Để bảo vệ các ngành công nghiệp nội địa không bị chèn ép, luật phòng chống thương mại đã được ra đời. Các quy định về phòng vệ thương mại được ghi rõ ràng trong các Hiệp định Thương mại như Hiệp định TPP, Hiệp định GATT 1994, …

Phòng vệ thương mại tên tiếng Anh là Trade Remedies, đóng vai trò quan trọng giúp tạo ra một môi trường bình đẳng giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa sản xuất trong nước. Điều này hạn chế tình trạng một số tình trạng hàng hóa bị bán phá giá, được trợ cấp và tăng đột biến, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng đối với hàng hóa được sản xuất trong nước.

Hành vi liên quan tới chống phá thương mại

Căn cứ theo Hiệp định phòng vệ thương mại của WTO, có nhắn đến Hiệp định chống bán phá giá. Hành vi bán phá giá sẽ được thành lập nếu người bán sản phẩm có giá thấp hơn so với giá thị trường khi mặt hàng đó đang trong điều kiện bán thông thường.

Theo Quy định tại Điều 23 Luật cạnh tranh 2018 có quy định về hành vi bán phá giá nhằm mục đích loại bỏ đối thủ cạnh tranh như sau:

• Chi phí cấu thành dựa trên giá cả sản xuất hàng hóa hoặc giá mua hàng hóa để bán lại theo Quy định tại Điều 24 của Nghị định này.
• Chi phí lưu thông và chi phí dịch vụ của hàng hóa theo Quy định tại Điều 25.

Ngoài ra, các hàng vi sau đây không bị coi là bán phá giá:

• Hạ giá khi bán hàng hóa tươi sống, thủy hải sản.
• Hạ giá do hàng tồn kho. mẫu mã cũ.
• Hạ giá cho các hàng hóa có tính chất mùa vụ.
• Hạ giá cho các hàng hóa theo quy định của pháp luật.
• Hạ giá khi phá sản, ngừng hoạt động kinh doanh.
• Hạ giá theo chính sách bình ổn giá của Nhà nước.

Các hành vi bán phá giá được Nhà nước liệt kê đầy đủ trong các điều dưới đây. Bất kỳ hành vi bán phá giá nào không thuộc các hành vi trên sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật.

Cục Phòng vệ thương mại Việt Nam

Theo Nghị định số 04/2006/NĐ-CP, Cục Phòng vệ thương mại Việt Nam được thành lập ngày 09/01/2006 với tên tiếng Anh là Trade Remedies Authority of Vietnam (viết tắt là TRAV).

Chức năng

• Cục Phòng vệ thương mại là tổ chức trực thuộc Bộ Công thương. Cục có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng theo quy định của Pháp luật.
• Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Công thương quản lý, thực thi pháp luật đối với lĩnh vực chống bán phá giá, chống trợ cấp vả tự vệ.

Nhiệm vụ, quyền hạn

• Tổ chức thực hiện và đề xuất các văn bản pháp luật liên quan tới việc chống phá giá, chống trợ cấp.
• Ban hành các quy định về chống bán phá giá, chống trợ cấp.
• Cảnh báo sớm đối với các hàng hóa nhập khẩu bán phá giá tại Việt Nam.
• Chủ trì cùng các doanh nghiệp, ngân hàng trong việc bán phá giá hàng hóa.
• Phối hợp với các Bộ, ngành xử lý nền kinh tế thị trường.
• Hợp tác quốc tế chống phá hàng bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ.
• Xây dựng và thực hiện cải cách của Cục dựa trên các cải cách về hành chính của Bộ Công thương.

Nguyên tắc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại

Theo quy định tại Điều 68 Luật Quản lý Ngoại thương 2017, các biện pháp phòng chống thương mại được sử dụng tại các trường hợp sau:

• Áp dụng dựa trên phạm vi, mức độ cần thiết để bảo vệ, ngăn ngừa và hạn chế các tình trạng thiệt hại của ngành sản xuất trong nước.
• Được tiến hành sau khi đã có kết quả điều tra, đảm bảo công bằng và phù hợp với quy định của pháp luật.
• Công khai các kết quả, quyết định khi đã thực hiện điều tra.
• Không thực hiện thu các khoản chênh lệch về thuế và cần thực hiện hoàn lại tiền thuế nếu thuế phòng vệ chính thức cao hơn thuế phòng vệ thương mại tạm thời.

Các biện pháp phòng vệ thương mại

Hiện nay, các biện pháp phòng chống thương mại gồm có 3 biện pháp chính:

Biện pháp phòng chống bán phá giá

Đây là biện pháp phòng chống tình trạng bán hàng với giá thấp nhằm mục đích chiếm lĩnh thị trường, loại bỏ các đối thủ cạnh tranh có trong thị trường. Khi hàng hóa bị phá giá, Cục Phòng vệ thương mại có thể sử dụng các biện pháp chống phá giá như sử dụng thuế chống phá giá, đặt cọc hoặc thế chấp nhằm triệt tiêu các nguy cơ trong việc sản xuất và nhập khẩu sản phẩm.

Hiện nay, biện pháp sử dụng thuế chống bán phá giá đang là phương pháp được triển khai hiệu quả nhất.

Biện pháp phòng chống trợ cấp

Đây là biện pháp sử dụng để loại bỏ các áp lực trong sản xuất hàng hóa. Nhà nước đưa ra các chính sách về trợ cấp hàng hóa xuất khẩu để giảm bớt áp lực của chủ thể sản xuất. Hình thức này sinh ra để đối phó với các kế hoạch cạnh tranh không lành mạnh của hàng hóa nhập khẩu. Loại bỏ tình trạng bán hàng giá thấp để loại bỏ các đối thủ khác ra khỏi thị trường, loại bỏ các tác động tiêu cực ra khỏi thị trường sản xuất hàng hóa.

Biện pháp phòng chống tự vệ

Biện pháp này bảo vệ ngành sản xuất hàng hóa trong nước khi tình trạng hàng hóa nhập khẩu không gia tăng một cách bất ngờ. Đối với biện pháp chống phá giá và chống trợ cấp, cơ quan điều tra chỉ cần chứng minh có tình trạng “phá giá” hay “trợ cấp” gây thiệt hại đáng kể đến ngành sản xuất hàng hóa. Còn với biện pháp phòng chống tự vệ, cơ quan điều tra cần chứng minh có tình trạng thiệt hại “nghiêm trọng” phải hứng chịu do sự gia tăng bất ngờ của hàng hóa nhập khẩu.

Biện pháp phòng chống tự vệ được áp dụng một cách khắt khe hơn so với hai biện pháp còn lại.

Các ảnh hưởng của phòng vệ thương mại đối với nền kinh tế

Phòng vệ thương mại là một chính sách kinh tế được sử dụng bởi một số quốc gia để bảo vệ các sản phẩm và dịch vụ của họ khỏi sự cạnh tranh không công bằng từ các đối tác thương mại nước ngoài.

Tuy nhiên, phòng vệ thương mại có thể gây ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác nhau của nền kinh tế và thị trường, bao gồm:

• Giá cả và sự lựa chọn của người tiêu dùng: làm tăng giá cả của sản phẩm bảo vệ, do đó làm giảm sự lựa chọn của người tiêu dùng và gây ảnh hưởng đến sức khỏe của thị trường.
• Sản xuất và năng suất: gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp trong nước. Một số doanh nghiệp có thể tận dụng PVT để bảo vệ sản phẩm của họ và tăng năng suất, nhưng các doanh nghiệp khác có thể gặp khó khăn trong việc cạnh tranh và phải tăng giá thành sản phẩm.
• Đầu tư và thương mại quốc tế: gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động đầu tư và thương mại quốc tế của quốc gia. Nhiều quốc gia sử dụng PVT đôi khi gặp phải sự phản đối từ các quốc gia khác, dẫn đến các cuộc đàm phán thương mại khó khăn.
• Tác động đến thị trường toàn cầu: gây ảnh hưởng đến thị trường toàn cầu, đặc biệt là khi nó được sử dụng bởi các quốc gia lớn và quan trọng trong thương mại quốc tế. Các cuộc chiến thương mại và tranh cãi có thể tác động đến tâm lý và niềm tin của các nhà đầu tư và các thị trường trên toàn cầu.

Nhìn chung, phòng vệ thương mại có thể tác động đến nhiều khía cạnh của nền kinh tế và thị trường, và điều này cũng phụ thuộc vào cách nó được thực hiện. Nếu được sử dụng đúng cách, nó có thể giúp bảo vệ sản phẩm và dịch vụ của quốc gia, tuy nhiên nếu không được sử dụng cẩn thận.

Việc phòng vệ thương mại là hoàn toàn cần thiết trong nền kinh tế hiện nay. Hạn chế được tình trạng đứt đoạn kinh tế và chèn ép nhà sản xuất hàng hóa trong nước.