Doanh nghiệp tìm vốn từ kênh chứng khoán nợ và những rủi ro tiềm ẩn

Khi kinh doanh gặp khó khăn, chi phí lãi vay cao khiến nhiều doanh nghiệp chỉ khoanh vùng nợ, không vay thêm. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp vẫn đi ngược với tâm lý đám đông, huy động vốn vay bằng sản phẩm chứng khoán nợ.

Chứng khoán nợ là gì? 

Chứng khoán nợ là một loại chứng khoán được huy động dưới nhiều hình thức như trái phiếu, giấy chứng nhận tiền gửi hoặc cổ phần ưu đãi, nhưng chủ yếu là trái phiếu. Khi tham gia sản phẩm này, nhà đầu tư sẽ được các tổ chức tài chính cung cấp và xác định rõ về tỉ lệ lãi suất, ngày đáo hạn, số tiền vay,…

Bài viết liên quan: Chứng khoán nợ bao gồm những loại nào?

Nhiều doanh nghiệp đã tìm đến trái phiếu khi nguồn vốn gặp khó khăn

Trái phiếu luôn là hình thức huy động vốn hữu hiệu của bất kỳ công ty nào. Nếu cần vốn, công ty có thể phát hành trái phiếu để có những khoản tiền cho vay lớn, lãi suất thấp hơn lãi suất ngân hàng. Nhưng cùng với những lợi thế của trái phiếu, nhưng rủi ro tiềm ẩn cũng rất lớn. Đôi khi gây ra cho doanh nghiệp thiệt hại “khôn lường”.

Đăng ký tư vấn miễn phí

Đăng ký ngay

Những rủi ro dễ gặp phải khi doanh nghiệp phát hành chứng khoán nợ

Phát hành trái phiếu là phương án chủ động hơn cho doanh nghiệp, khác với việc phải phụ thuộc vào kênh tín dụng của các ngân hàng thương mại. Ngoài danh tiếng về khả năng tín dụng của công ty phát hành, thì tài sản thực (trường hợp tiền vay có thế chấp tài sản) hay tài sản cá nhân được thế chấp sẽ tạo an toàn cho trái phiếu.

Trái phiếu là hình thức huy động vốn hữu hiệu

Trong trường hợp không có khả năng chi trả đúng hạn, thì các công ty phát hành sẽ tổ chức lại hoạt động tài chính để thanh lý nợ cho những người sở hữu trái phiếu. Tuy nhiên, trong khuôn khổ hoạt động của thị trường, trái phiếu công ty có thể đem đến cho các nhà đầu tư một hay nhiều rủi ro sau đây:

Rủi ro về lãi suất thị trường

Giá của một trái phiếu doanh nghiệp sẽ thay đổi theo hướng ngược lại với lãi suất thị trường. Khi lãi suất thị trường tăng, giá trái phiếu sẽ giảm và ngược lại. Chẳng hạn, nhà đầu tư bán một trái phiếu trước ngày đáo hạn, thì khi lãi suất thị trường tăng, nhà đầu tư sẽ lỗ vốn. Có nghĩa là bán trái phiếu thấp hơn giá mua vào.

Rủi ro tái đầu tư

Tính toán tỷ lệ lợi nhuận nội tại một trái phiếu dựa trên giả định là lượng tiền mặt thu vào được tái đầu tư. Thu nhập từ những hoạt động tái đầu tư như thế đôi khi được gọi là “lãi trên lãi” và phụ thuộc mức lãi suất thị trường vào thời điểm tái đầu tư, cũng như chiến lược tái đầu tư. Khả năng thay đổi tỷ lệ tái đầu tư theo một chiến lược do những thay đổi lãi suất thị trường trên thị trường được gọi là rủi ro tái đầu tư.

Hình ảnh của một tờ trái phiếu

Rủi ro do thu hồi

Trái phiếu của doanh nghiệp có một điều khoản cho phép nhà phát hành thu hồi hay “gọi” tất cả hay một phần trái phiếu mới trước ngày đáo hạn. Nhà phát hành thường giữ lại quyền này để có thể linh động chi trả tiền vốn nhằm thu hồi trái phiếu trong tương lai nếu lãi suất thị trường xuống thấp hơn lãi suất trái phiếu.

Đối với nhà đầu tư, có 3 bất lợi với điều khoản về lệnh “gọi”.

• Thứ nhất, mức tiền mặt giao dịch cho một trái phiếu có điều khoản lệnh “gọi” không được biết chắc.
• Thứ hai, do nhà phát hành sẽ ra lệnh “gọi” thu hồi trái phiếu khi lãi suất thị trường xuống, nên nhà đầu tư chịu rủi ro tái đầu tư.
• Thứ ba, khả năng tăng trị giá vốn của trái phiếu sẽ giảm bớt, vì giá của một trái phiếu có điều khoản về lệnh “gọi” không thể tăng cao hơn nhiều so với mức giá mà nhà phát hành sẽ gọi thu hồi trái phiếu.

Nếu tính toán không cẩn thận thì việc thu hồi vốn sẽ gặp khó khăn

Rủi ro tín dụng

Là nguy cơ công ty phát hành không có khả năng chi trả đúng hạn. Tức là sẽ không thể chi trả mệnh giá và lãi đúng hạn. Rủi ro tín dụng được đánh giá bằng các dịch vụ đánh giá khả năng tín dụng của cá nhân hay công ty.

Rủi ro lạm phát

Rủi ro lạm phát hay rủi ro sức mua phát sinh bởi trị giá lưu lượng tiền mặt của một trái phiếu thay đổi do lạm phát. Ví dụ, nếu nhà đầu tư mua một trái phiếu có lãi suất 8%/năm, nhưng tỷ lệ lạm phát là 9%/năm, thì thực tế, sức mua lưu lượng tiền mặt đã giảm. Ngoại trừ trái phiếu lãi suất thả nổi, còn đầu tư vào tất cả trái phiếu khác điều chịu rủi ro lạm phát, vì mức lãi suất được công ty phát hành cam kết sẽ cố định trong suốt kỳ hạn của trái phiếu.

Rủi ro về tỷ giá

Một trái phiếu không dựa trên đơn vị đồng nội tệ không chịu ảnh hưởng của lưu lượng tiền mặt đồng nội tệ. Lưu lượng tiền mặt đồng nội tệ lệ thuộc vào tỷ giá hối đoái và thời điểm thanh toán. Ví dụ, một nhà đầu tư mua trái phiếu dựa vào đơn vị đồng bảng Anh. Nếu đồng bảng Anh mất giá so với đồng USD, thì người đầu tư sẽ nhận được ít USD hơn. Rủi ro ở đây được gọi là rủi ro về tỷ giá hay rủi ro tiền tệ.

Rủi ro về tỷ giá là điều không thể lường trước

Rủi ro thanh lý

Rủi ro thanh lý hay rủi ro về tính thị trường phụ thuộc vào khả năng bán dễ dàng một trái phiếu mới bằng hay gần bằng trị giá của nó. Cách đo lường chủ yếu khả năng thanh lý là mức chênh lệch giữa giá đặt mua và giá đặt bán. Chênh lệch càng lớn, rủi ro thanh lý càng nhiều. Đối với một nhà đầu tư định giữ lại trái phiếu cho đến ngày đáo hạn, rủi ro thanh lý ít quan trọng hơn.

Rủi ro do biến cố bất ngờ

Đôi khi khả năng chi trả lãi và mệnh giá của nhà phát hành thay đổi lớn lao và bất ngờ bởi vì một tai nạn do thiên nhiên hay công nghiệp hoặc một thay đổi về quy định nào đó… Các rủi ro này được gọi chung là rủi ro do biến cố bất ngờ.

Doanh nghiệp cần phải tính toán kỹ giữa lợi ích có được và rủi ro chi phí tài chính lớn của phương án phát hành trái phiếu

Rủi ro tái thiết kết cấu

Thường phát sinh do có những sự kiện như mua đứt cổ phần để thúc đẩy công ty, kế nhiệm hay những sửa đổi hoặc tái thiết kết cấu biểu đối kê tài sản công ty. Nhóm thiệt hại thường là những chủ trái phiếu vì phải chịu đựng sự xuống giá thị trường đối với các trái quyền của họ. Để “ăn chắc” khi đầu tư vào thị trường chứng khoán, thiết nghĩ, các nhà đầu tư cần nên nghiên cứu kỹ, tránh không gặp phải những rủi ro trên.

Rõ ràng, công cụ chứng khoán nợ tỏ ra có tác dụng trong việc thu hút vốn. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp cần phải tính toán kỹ giữa lợi ích có được và rủi ro chi phí tài chính lớn của phương án này, nếu không rủi ro là điều không tránh khỏi.