Cổ phiếu là gì? Cách chơi cổ phiếu cho nhà đầu tư mới

Cổ phiếu là gì?

1.1. Khái niệm

Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu cổ phần của nhà đầu tư với một phần vốn góp của doanh nghiệp phát hành. Nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu là cổ đông của doanh nghiệp, họ có quyền góp ý và biểu quyết các vấn đề của doanh nghiệp.

Tỷ lệ sở hữu của một cổ đông tương đương với số cổ phiếu mà cổ đông đó đang nắm giữ. Ví dụ, doanh nghiệp phát hành 1.000 cổ phiếu, nhà đầu tư A sở hữu 5 cổ phiếu sẽ tương đương với 0,005% vốn hóa thị trường của doanh nghiệp.

Nắm giữ cổ phiếu là nắm giữ cổ phần của doanh nghiệp phát hành

1.2. Đầu tư cổ phiếu là gì?

Đầu tư cổ phiếu là hình thức nhà đầu tư mua và nắm giữ cổ phiếu doanh nghiệp với mong muốn kiếm được lợi nhuận từ một phần vốn góp. Cách thức sinh lời của công cụ tài chính này dựa trên mức chênh lệch thị giá cổ phiếu và tiền cổ tức doanh nghiệp chi trả.

Ví dụ: Năm 2024 mua 500 cổ phiếu VND với mức giá 20.900 VNĐ/cổ phiếu, đến năm 2025 khi thị giá cổ phiếu VND tăng lên mức 29.100 VNĐ nhà đầu tư quyết định bán để chốt lời.

Như vậy, số tiền lãi nhà đầu tư nhận được: (500 x 29.100) - (500 x 20.900) = 4.100.000 VNĐ (hiệu suất sinh lời 39,23%).

Một số mã cổ phiếu có vốn hóa lớn trong rổ VN30

Các loại cổ phiếu

Trên thị trường chứng khoán có hai loại cổ phiếu đang lưu hành:

Cổ phiếu thường: Là cổ phiếu được doanh nghiệp phát hành ra công chúng. Nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu này có quyền được bỏ phiếu về các vấn đề quan trọng trong doanh nghiệp.

Cổ phiếu ưu đãi: Là cổ phiếu được phát hành theo mệnh giá và được doanh nghiệp mua lại khi đến thời gian đáo hạn. Bởi vậy, nhà đầu tư nắm giữa cổ phiếu ưu đãi sẽ không được thực hiện bán cổ phiếu để hưởng mức lợi nhuận từ chênh lệch thị giá, thay vào đó lợi nhuận của nhà đầu tư sẽ đến từ tiền cổ tức.

Sự khác biệt giữa cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi:

Cách thức hoạt động của cổ phiếu trên thị trường

Trên thị trường chứng khoán sẽ có các chủ thể tham gia bao gồm:

• Nhà đầu tư: Nhà đầu tư sẽ bao gồm nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. Họ là những người cung cấp vốn cho doanh nghiệp phát hành thông qua kênh đầu tư cổ phiếu.
• Doanh nghiệp phát hành: Là doanh nghiệp muốn kêu gọi vốn từ bên ngoài thông qua việc phát hành cổ phiếu ra công chúng.
• Công ty chứng khoán: Là đơn vị trung gian thực hiện môi giới, tư vấn chứng khoán.
• Cơ quan quản lý: Đảm bảo cho thị trường hoạt động theo đúng quy định của nhà nước. Các cơ quan quản lý bao gồm: Bộ tài chính, Ủy ban chứng khoán nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký.
• Sàn chứng khoán: Sàn chứng khoán đóng vai trò là nơi nhà đầu tư thực hiện các giao dịch chứng khoán như mua bán, chuyển nhượng, trao tặng,...

Sau khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện để thực hiện IPO (niêm yết trên sàn chứng khoán), doanh nghiệp có thể kêu gọi vốn từ nhà đầu tư thông qua việc phát hành cổ phiếu. Nhà đầu tư muốn kiếm lợi nhuận từ thị trường chứng khoán sẽ lựa chọn công ty chứng khoán làm đơn vị trung gian.

Khi giao dịch mua bán cổ phiếu tại công ty chứng khoán, các lệnh giao dịch sẽ được gửi lên cơ quan quản lý để thực hiện khớp lệnh.

Lưu ý: Khi mua cổ phiếu thành công, nhà đầu tư sẽ chỉ thực hiện được lệnh bán sau ngày T + 2,5. Bên cạnh đó, khi bán cổ phiếu, tiền lãi/lỗ sẽ về tài khoản sau ngày T + 2.

Nhà đầu tư sẽ thực hiện giao dịch mua bán thông qua công ty môi giới chứng khoán

Đầu tư cổ phiếu sẽ lời và lỗ như thế nào?

Khi đầu tư cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ nhận được lợi nhuận từ:

• Chênh lệch thị giá cổ phiếu: Lợi nhuận chính khi đầu tư cổ phiếu sẽ đến từ chênh lệch giữa giá mua và giá bán. Nếu giá bán thấp hơn giá mua, lợi nhuận sẽ âm và nhà đầu tư sẽ thua lỗ. Ngược lại khi giá bán cao hơn giá mua, nhà đầu tư sẽ có lãi.
• Lợi nhuận cổ tức: Cổ tức là khoản lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp được trả cho mỗi cổ phần bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu. Tuy nhiên, đây là khoản lợi nhuận không được doanh nghiệp cam kết, thường được chi trả ở các doanh nghiệp có vốn hóa lớn và hoạt động kinh doanh hiệu quả.

Ví dụ: Năm 2020, bạn mua 1.000 cổ phiếu FPT giá 65.000 VNĐ. Sau 4 năm sau, nếu doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả, mức giá cổ phiếu tăng lên 114.000 VNĐ/cổ phiếu thì bạn có lời. Mức lời = (114.000 x 1.000) - (65.000 x 1.000)) = 49.000.000 VNĐ.

Nếu hoạt động kinh doanh gặp khó khăn, mức giá cổ phiếu giảm 50.000 VNĐ/cổ phiếu thì khoản đầu tư của bạn lỗ. Mức lỗ = (50.000 x 1.000) - (65.000 x 1.000)) = -15.000.000 VNĐ.

Cách chơi cổ phiếu cho nhà đầu tư F0

Bước 1: Mở tài khoản giao dịch tại các công ty chứng khoán

Mở offline: Bạn có thể đến trực tiếp chi nhánh và phòng giao dịch của công ty chứng khoán, mang theo CCCD hoặc CMND và làm theo hướng dẫn của nhân viên tư vấn.

Mở online: Thủ tục chuẩn bị:

• CCCD hoặc CMND.
• Máy tính hoặc Điện thoại có Camera.
• Điện thoại di động để nhận mật khẩu OTP xác nhận hợp đồng.

Bước 2: Nộp tiền

Chuyển tiền qua kênh kết nối với công ty chứng khoán.

Bạn có thể nộp tiền vào tài khoản qua các ngân hàng liên kết với công ty chứng khoán

Bước 3: Mua cổ phiếu

Sau khi phân tích và lựa chọn cổ phiếu, bạn tiến hành chọn lệnh giao dịch, sau đó lần lượt chọn giá đặt và khối lượng đặt.

Hướng dẫn đặt lệnh mua cổ phiếu

Bước 4: Khớp lệnh

Sau khi hoàn tất lệnh giao dịch, lệnh sẽ được gửi lên sàn và thực hiện khớp lệnh.

Lệnh được gửi lên Sở để thực hiện khớp lệnh

Bước 5: Bán cổ phiếu

Khi khớp lệnh thành công, nhà đầu tư sẽ chính thức sở hữu cổ phiếu. Tuy nhiên, cổ phiếu sẽ chỉ thực hiện giao dịch bán từ ngày T + 2.5.

Ví dụ: Ngày 22/04 (thứ 2) bạn mua cổ phiếu VND thì đến phiên giao dịch chiều 24/04 (thứ 4) bạn mới có thể thực hiện giao dịch bán cổ phiếu.

Hướng dẫn đặt lệnh bán cổ phiếu

Thời gian và phương thức giao dịch cổ phiếu

Bảng tổng hợp các loại lệnh trên thị trường:

Trong đó:

• LO: Là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc mức giá cao hơn mức giá xác định đối với lệnh bán và mức giá thấp hơn mức giá xác định đối với lệnh mua.
• ATO: Là lệnh chọn giá mở cửa được xác định trong 15 phút đầu tiên của phiên giao dịch (từ 09h đến 09h15).
• ATC: Là lệnh đóng cửa và được các nhà đầu tư mua/bán ở mọi mức giá tại phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ thời điểm đóng cửa.
• MP: Là lệnh mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường.
• MTL: Là lệnh nếu không được thực hiện toàn bộ thì phần còn lại của lệnh được chuyển thành lệnh LO mua với mức giá cao hơn mức giá khớp lệnh cuối cùng một đơn vị yết giá hoặc mức giá trần nếu mức giá khớp lệnh cuối cùng là giá trần (đối với lệnh mua) hoặc lệnh LO bán với mức giá thấp hơn mức giá khớp cuối cùng một đơn vị yết giá hoặc mức giá sàn nếu mức giá khớp lệnh cuối cùng là giá sàn (đối với lệnh bán).
• MOL: Là lệnh nếu không được thực hiện toàn bộ thì bị hủy trên hệ thống giao dịch ngay sau khi nhập.
• MAK: Là lệnh có thể thực hiện toàn bộ hoặc một phần, phần còn lại của lệnh sẽ bị hủy ngay sau khi khớp lệnh.
• PLO: Là lệnh đặt mua hoặc lệnh đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc đợt khớp lệnh định kỳ đóng cửa.

Những câu hỏi thường gặp khi đầu tư cổ phiếu

Số tiền tối thiểu để đầu tư cổ phiếu là bao nhiêu?

Không có quy định nào về số tiền tối thiểu khi đầu tư cổ phiếu. Thực tế, nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một số vốn nhỏ là đã có thể tham gia mua các mã cổ phiếu penny trên thị trường (cổ phiếu vốn hóa nhỏ, thị giá cổ phiếu thấp).

Ví dụ: Mã cổ phiếu BKG đang có mức giá 4.230 VNĐ/cổ phiếu.

Đặt lệnh xong thì khi nào được khớp lệnh?

Thời gian khớp lệnh dài hay ngắn sẽ còn phụ thuộc vào lực cung và cầu của thị trường. Lệnh mua hoặc bán sẽ được so khớp với lệnh bán hoặc mua tương ứng.

Mệnh giá cổ phiếu là gì?

Mệnh giá cổ phiếu là giá trị ban đầu của một cổ phiếu được công ty phát hành quy định.

Đầu tư cổ phiếu phù hợp với ai?

• Nhà đầu tư ưa mạo hiểm, mong muốn có tiềm năng sinh lời cao.
• Nhà đầu mong muốn lựa chọn kênh đầu tư có tính thanh khoản và khả năng xoay vòng vốn nhanh.

Cổ phiếu là kênh đầu tư phổ biến có tiềm năng sinh lời cao, tuy nhiên mức độ rủi ro lớn. Do đó, trước khi tham gia vào thị trường chứng khoán, bạn nên chuẩn bị kỹ về nền tảng kiến thức và liên tục trau dồi kinh nghiệm để có được hiệu suất sinh lời cao trên thị trường đầy biến động.