Cẩm nang về lưu ký chứng khoán

"Lưu ký chứng khoán" là cụm từ quá quen thuộc đối với những ai đã tham gia hoặc có quan tâm tới thị trường chứng khoán. Nhưng đối với những người mới bắt đầu thì đây là một khái niệm khá mới mẻ và khó hiểu. 

Lưu ký chứng khoán là gì?

Lưu ký chứng khoán là việc nhận chứng khoán do khách hàng gửi, bảo quản chứng khoán cho khách hàng và giúp khách hàng thực hiện các quyền của mình đối với chứng khoán, như: quyền bỏ phiếu; quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu; quyền nhận cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, cổ tức bằng tiền; quyền mua cổ phiếu phát hành thêm; quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi...

Chứng khoán đã được lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.

Đăng ký ngay

Lưu ký chứng khoán có cần thiết không?

Tại sao phải lưu ký chứng khoán?

• Lưu ký chứng khoán là điều kiện tiên quyết để có một chiếc vé vào cửa thị trường chứng khoán.
• Tiết kiệm chi phí in ấn chứng chỉ chứng khoán, bảo quản chứng chỉ chứng khoán.
• Tránh được tình trạng chứng khoán bị hư hỏng, mất cắp hoặc thất lạc.
• Đảm bảo thanh toán nhanh, góp phần tăng vòng quay vốn của thị trường và của nhà đầu tư.
• Giảm rủi ro cho hoạt động của thị trường.

Thành viên lưu ký chứng khoán

Các thành viên lưu ký bao gồm các công ty chứng khoán và các ngân hàng thương mại đã được Uỷ Ban Chứng Khoán Nhà Nước cấp phép hoạt động lưu ký và đã đăng ký làm thành viên lưu ký của Sở giao giao dịch chứng khoán (HSX và HNX).

Việc lưu ký chứng khoán sẽ được bắt đầu bằng các thủ tục mở tài khoản lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký. Các chứng khoán sau khi được lưu ký tại thành viên lưu ký sẽ được thành viên lưu ký tái lưu ký tại Sở giao dịch chứng khoán.

Sau khi thành viên hoàn tất việc tái lưu ký tại Sở giao dịch chứng khoán thì chứng khoán đó mới được phép giao dịch. Chứng khoán lưu ký của nhà đầu tư được cất giữ tại kho của Sở giao dịch chứng khoán dưới dạng quản lý tổng hợp. Chứng khoán của nhà đầu tư lưu ký tại Sở giao dịch chứng khoán được quản lý riêng biệt với chứng khoán của chính thành viên lưu ký.

Hiệu lực lưu ký chứng khoán

Việc lưu ký chứng khoán có hiệu lực kể từ thời điểm Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) thực hiện hạch toán trên tài khoản lưu ký chứng khoán liên quan của thành viên mở tại VSD.

Việc hạch toán, chuyển khoản chứng khoán bằng bút toán ghi sổ giữa các tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên hoặc khách hàng lưu ký tại VSD có hiệu lực pháp lý như đối với chuyển giao chứng khoán vật chất và được pháp luật thừa nhận.

Chứng khoán chưa được giao dịch bán khi chưa được VSD hạch toán vào tài khoản chứng khoán giao dịch của thành viên.

Xem thêm: Quy định mới trong lưu ký chứng khoán bạn nhất định phải biết

Hồ sơ đăng ký lưu ký chứng khoán gồm những gì?

Hồ sơ đăng ký lưu ký chứng khoán

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ lưu ký chứng khoán

• Để lưu ký chứng khoán Quý khách hàng cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết sau:
• Sổ cổ đông hoặc Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần (bản gốc).
• CMND/Hộ chiếu (bản phô tô và bản gốc để đối chiếu) nếu Quý khách hàng là cá nhân hoặc Giấy đăng ký kinh doanh (bản phô tô có công chứng) nếu Quý khách hàng là tổ chức.
• Phiếu gửi chứng khoán theo mẫu (do sàn giao dịch cung cấp).

Bước 2: Thực hiện lưu ký chứng khoán

• Trường hợp Quý khách hàng đã có tài khoản giao dịch tại sàn giao dịch: Quý khách hàng mang Hồ sơ lưu ký chứng khoán trực tiếp đến Sàn giao dịch để thực hiện thủ tục lưu ký.
• Trường hợp Quý khách hàng chưa có tài khoản giao dịch tại sàn giao dịch: Quý khách hàng cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu trong Hồ sơ mở tài khoản giao dịch chứng khoán và Hồ sơ lưu ký chứng khoán như trên. Quý khách hàng mang các bộ hồ sơ đến sàn giao dịch để mở tài khoản giao dịch và lưu ký chứng khoán.

Xem thêm: Giải đáp các thắc mắc về lưu ký chứng khoán

Việc lưu ký chứng khoán là để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư

Quy chế lưu ký chứng khoán

Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng được quản lý theo hai cấp: khách hàng lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký và thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại VSD.

Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được khách hàng uỷ quyền thực hiện các nghiệp vụ đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký.

VSD nhận tái lưu ký chứng khoán từ các thành viên lưu ký với tư cách là người được thành viên uỷ quyền thực hiện các nghiệp vụ liên quan tới hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Để tái lưu ký chứng khoán, thành viên phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên thành viên lưu ký tại VSD.

Việc lưu ký chứng khoán là để đảm bảo quyền lợi của khách hàng. Chứng khoán lưu ký của khách hàng tại thành viên lưu ký là tài sản thuộc sở hữu của khách hàng và được quản lý tách biệt với tài sản của thành viên lưu ký. Thành viên lưu ký không được sử dụng chứng khoán trong tài khoản lưu ký chứng khoán của khách hàng vì lợi ích của bên thứ ba hoặc vì lợi ích của chính thành viên lưu ký.