Chủ nghĩa tiêu thụ là gì? Những nguy hại không tưởng của chủ nghĩa tiêu thụ

Chủ nghĩa tiêu thụ là gì?

Chủ nghĩa tiêu thụ trong tiếng Anh là Consumerism, đây là một quan điểm về kinh tế bắt nguồn tại châu Âu vào thế kỷ XVI, khi chủ nghĩa tư bản phát triển rực rỡ...

Trong kinh tế học thì thuật ngữ này dùng để chỉ các chính sách kinh tế khuyến khích tiêu dùng. Những người theo chủ nghĩa tiêu thụ tin rằng việc càng tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ với số lượng lớn thì càng có lợi cho nền kinh tế.

Ngày nay, chủ nghĩa tiêu thụ không chỉ xuất hiện ở các nước tư bản mà xảy ra ở hầu hết các quốc gia, bao gồm cả những nước phát triển và thậm chí là các nước đang phát triển.

Bản chất của chủ nghĩa tiêu thụ là gì?

Chủ nghĩa tiêu thụ không đề cập đến việc tăng chi tiêu cho các sản phẩm thiết yếu như thực phẩm, nước uống, quần áo hay nơi ở… Thay vào đó, nó đề cập đến việc người dân liên tục chi tiêu cho các mặt hàng, dịch vụ để thỏa mãn các nhu cầu về thẩm mỹ, sở thích hay xu hướng… chứ không phải nhằm phục vụ các nhu cầu cơ bản.

Chủ nghĩa tiêu thụ đề cập đến việc người dân trong quốc gia tăng các khoản chi tiêu, khi tiêu dùng tăng cao sẽ giúp cho các doanh nghiệp tăng doanh thu và lợi nhuận. Mặt khác, doanh nghiệp cũng sẽ tiếp tục sử dụng doanh thu để đầu tư thêm vào sản xuất, tạo ra nhiều sản phẩm khác để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Tuy nhiên, chủ nghĩa tiêu thụ chỉ chú trọng đến quá trình khai thác và sản xuất, thậm chí sẽ dẫn đến tình trạng khai thác quá độ gây ảnh hưởng đến các giá trị khác.

Chủ nghĩa tiêu thụ hướng con người đến nhu cầu  tiêu dùng nhiều hơn

Lợi ích của chủ nghĩa tiêu thụ

Nhìn nhận một cách công bằng thì chủ nghĩa tiêu thụ cũng đem đến cho nền kinh tế những lợi ích nhất định như:

- Giúp tăng trưởng kinh tế: Đây là kết quả tất yếu mà chủ nghĩa tiêu thụ mang lại. Khi nhu cầu tiêu thụ của cả xã hội tăng lên, đòi hỏi các ngành sản xuất hoạt động tối đa và không ngừng nghỉ để đáp ứng nhu cầu. Điều này sẽ kích thích và thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế cùng phát triển.

- Mang đến nhiều cơ hội việc làm: Chủ nghĩa tiêu thụ kéo theo sự phát triển của ngành sản xuất, tạo ra thêm nhiều cơ hội việc làm cho người dân. 

- Thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo: Chủ nghĩa tiêu thụ không chỉ là tăng số lượng hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng mà còn bao gồm cả chất lượng, bởi bản chất của con người luôn tìm kiếm và hướng đến các giá trị tốt đẹp nhất. Điều này khiến đặt ra yêu cầu đối với doanh nghiệp, đó là phải luôn đổi mới và cung cấp các giá trị, sản phẩm tốt hơn nhằm thu hút khách hàng.

Những nguy hại không tưởng của chủ nghĩa tiêu thụ

Tất nhiên không thể phủ nhận những lợi ích mà chủ nghĩa tiêu thụ mang đến cho nền kinh tế. Tuy nhiên nếu phát triển quá đà, chủ nghĩa này có thể đem đến nhiều mối nguy hại cho xã hội.

* Đối với nền kinh tế

Bên cạnh những lợi ích kể trên, chủ nghĩa tiêu thụ cũng có những ảnh hưởng tiêu cực ngược trở lại cho nền kinh tế.

Khi nhu cầu tiêu dùng được cổ xúy, một bộ phận sẽ có tâm lý bất chấp để thỏa mãn mong muốn của bản thân. Điều này sẽ làm gia tăng các khoản nợ như nợ ngân hàng, nợ tín dụng…

* Đối với môi trường

Như đã phân tích, chủ nghĩa tiêu thụ chỉ tập trung vào quá trình khai thác và sản xuất. Khi các hoạt động này diễn ra quá nhanh và quá tải sẽ làm gia tăng ô nhiễm và dẫn đến suy thoái môi trường. Các nguồn tài nguyên thiên nhiên có thể cạn kiệt trong tương lai, đem đến nhiều hiểm họa về lâu dài cho con người.

* Đối với xã hội

Chủ nghĩa tiêu thụ còn được cho là có nhiều ảnh hưởng xấu đối với con người như:

• Đem đến nhiều thiên kiến, quan niệm sai lầm về mặt đạo đức xã hội. Một số bộ phận chỉ chạy theo những giá trị vật chất phù phiếm mà quên đi các giá trị cốt lõi về đạo đức.
• Làm gia tăng các vấn đề về sức khỏe tinh thần và cả thể chất.
• Dẫn đến sự bất bình đẳng về thu nhập, làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo

Chủ nghĩa tiêu thụ ngày càng xuất hiện nhiều ở các quốc gia, đặc biệt là trong giới trẻ. Chủ nghĩa tiêu thụ tác động đến xã hội với nhiều ảnh hưởng tiêu cực nhiều hơn.

Chủ nghĩa tiêu thụ nên được nhìn nhận ở cả hai khía cạnh tích cực và tiêu cực. Các quốc gia cần nhìn nhận lại ảnh hưởng của nó để điều chỉnh các chính sách quản lý cho phù hợp.