Trái phiếu đảm bảo là gì? Có nên mua trái phiếu có đảm bảo không?

Trái phiếu đảm bảo là gì?

Trái phiếu đảm bảo hay trái phiếu có đảm bảo là loại trái phiếu được bảo đảm thanh toán toàn bộ hoặc một phần gốc, lãi khi đến hạn bằng tài sản của doanh nghiệp phát hành hoặc tài sản của bên thứ ba; hoặc được bảo lãnh thanh toán của tổ chức tài chính, tín dụng có chức năng cung cấp dịch vụ bảo lãnh thanh toán.

Trái phiếu có đảm bảo tiếng Anh được gọi là Covered Bond.

Đặc điểm của trái phiếu đảm bảo

• Trái phiếu được đảm bảo bằng những nhóm tài sản riêng biệt. Trong trường hợp tổ chức tài chính mất khả năng chi trả thì trái phiếu đó cũng đã được đảm bảo.
• Tài sản đảm bảo có thể của doanh nghiệp phát hành trái phiếu hoặc tài sản của bên thứ 3
• Trái phiếu có thể được bảo lãnh thanh toán bởi tổ chức tài chính, tín dụng có chức năng cung cấp dịch vụ bảo lãnh thanh toán

Tài sản nào được dùng làm tài sản đảm bảo cho trái phiếu?

Trái phiếu đảm bảo khi phát hành có thể được đảm bảo bằng nhiều tài sản khác nhau. Dưới đây là một số tài sản thường được dùng làm tài sản đảm bảo cho trái phiếu:

• Bất động sản
• Một phần tài sản/bất động sản và một phần là cổ phiếu
• Cổ phiếu

Hiện nay, theo đánh giá của Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư, Công ty cổ phần chứng khoán SSI (SSI Research), vấn đề tài sản bảo đảm cho trái phiếu doanh nghiệp đang ở ranh giới của sự báo động. Cụ thể, loại trừ trái phiếu ngân hàng và định chế tài chính khác, phần trái phiếu doanh nghiệp có tỷ lệ tài sản bảo đảm như sau: 

• Bảo đảm bằng bất động sản: 18,6%; 
• Bảo đảm bằng tài sản: 11%; 
• Bảo đảm bằng một phần tài sản/bất động sản và một phần là cổ phiếu: 33%; 
• Bảo đảm bằng cổ phiếu: 9,3%

Trái phiếu doanh nghiệp phát hành phân theo tài sản đảm bảo trong 6 tháng 2021 (không bao gồm trái phiếu ngân hàng, định chế tài chính). Nguồn ảnh: Vneconomy.vn

Có nên đầu tư vào trái phiếu đảm bảo không?

Trong thị trường tài chính nói chung và thị trường trái phiếu nói riêng, trái phiếu có đảm bảo là loại trái phiếu không còn xa lạ. Nhiều nhà đầu tư đã được tiếp cận với loại trái phiếu này. Tuy nhiên, việc đưa ra câu trả lời chính xác cho câu hỏi có nên đầu tư vào trái phiếu đảm bảo không sẽ không có một quy chuẩn cụ thể. Bởi các quyết định đầu tư đều phụ thuộc vào cả yếu tố chủ quan của nhà đầu tư và các yếu tố khách quan khác của thị trường.

Đối với việc đầu tư vào trái phiếu có đảm bảo, nhà đầu tư cần chú ý đến các vấn đề như sau:

• Hiểu rõ bản chất của trái phiếu có đảm bảo: Trái phiếu có đảm bảo thực chất chính là những khoản đầu tư phái sinh, trái phiếu này được hiểu tương tự như chứng khoán cầm cố tài sản và chứng khoán thế chấp tài sản. Trái phiếu đảm bảo nếu được bảo lãnh thanh toán bởi các tổ chức tài chính sẽ được hiểu là  tổ chức tài chính sẽ mua lại những khoản đầu tư tạo ra tiền mặt như là các khoản vay cầm cố hay vay cộng đồng rồi gộp chung lại với nhau và phát hành trái phiếu được đảm bảo từ dòng tiền mặt của các khoản đầu tư này. Việc phát hành trái phiếu có đảm bảo cho phép các tổ chức tài chính có thể mua và bán tài sản để cải thiện chất lượng tín dụng, hạ thấp chi phí đi vay và tài trợ cho các khoản nợ cộng đồng. 
• Độ an toàn của trái phiếu có đảm bảo: Trái phiếu có đảm bảo về cơ bản sẽ có độ toàn cao bởi những khoản vay được dùng làm tài sản cơ sở của trái phiếu có đảm bảo sẽ được giữ lại trên bảng cân đối kế toán của nhà phát hành. Dù nhà phát hành có gặp tình trạng vỡ nợ, phá sản thì nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu vẫn nhận được các khoản thanh toán hàng kỳ từ những tài sản cơ sở đó. Ngoài ra họ vẫn sẽ nhận lại được vốn ban đầu khi trái phiếu đáo hạn. Bởi vậy mà trái phiếu có đảm bảo thường được đánh giá tín dụng rất cao.

Tuy nhiên, không ít chuyên gia vẫn đưa ra những lời cảnh báo về sự “không đảm bảo” của trái phiếu có đảm bảo. Chia sẻ trên báo Kinh tế và Dự báo (Cơ quan của Bộ Kế hoạch và Đầu tư), ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho rằng, ngay cả trái phiếu doanh nghiệp có tài sản đảm bảo cũng tiềm ẩn rủi ro không thể chủ quan. Ông Quỳnh phân tích, do thị trường phát triển còn sơ khai, thủ tục pháp lý vẫn chưa chặt chẽ, nên việc xử lý tài sản thế chấp khó khăn không phải riêng trên thị trường trái phiếu. Ngay cả các ngân hàng xử lý tài sản thế chấp cũng không dễ dàng. Theo ông, đây là vấn đề chung về mặt pháp lý của thị trường tài chính.

Còn theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính - ngân hàng, một số trái phiếu được đảm bảo bằng cổ phiếu của các nhà phát hành. Khi giá trị cổ phiếu trên thị trường chứng khoán cao, nhà phát hành không có khả năng trả nợ, theo lý thuyết các nhà đầu tư có thể mang cổ phiếu đó bán ra thị trường để thu hồi vốn. Nhưng trên thực tế, khi nhà phát hành đã mất khả năng trả nợ thì khi đó tình hình tài chính của doanh nghiệp đang gặp rủi ro cao. Cho nên giá cổ phiếu trên sàn sẽ giảm sâu, thậm chí không còn giá trị. Bởi vậy nhà đầu tư vẫn cần cẩn thận với các thương vụ nhà phát hành dùng chính cổ phiếu của họ để bảo đảm cho trái phiếu phát hành. 

Có nên mua trái phiếu có đảm bảo không?

Trước những rủi ro này, các chuyên gia khuyến cáo, để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho nhà đầu tư. Cụ thể ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho rằng, dù trái phiếu được phát hành trên thị trường dưới hình thức nào thì đều cần một tổ chức trung gian làm đại diện, giữ trái phiếu. Đơn vị trung gian có thể là công ty chứng khoán và định chế tài chính. 

Theo đó, đơn vị trung gian sẽ là người giám sát việc tuân thủ của doanh nghiệp đối với điều kiện chào bán trái phiếu. Nếu doanh nghiệp không thực hiện đúng các điều kiện, họ sẽ kích hoạt các điều khoản chấm dứt trước hạn của trái phiếu, yêu cầu doanh nghiệp mua lại số trái phiếu. Trong trường hợp doanh nghiệp không thể mua lại trái phiếu của họ, thì phải xúc tiến các thủ tục pháp lý để xử lý tài sản đảm bảo.

Như vậy trái phiếu đảm bảo dù có đảm bảo bằng tài sản riêng biệt nhưng trong đầu tư, nhà đầu tư vẫn cần nhạy bén, nghiên cứu rõ thị trường để đảm bảo không xảy ra những tình huống đáng tiếc. Hy vọng với bài viết trên đây, bạn đã có thể hiểu về trái phiếu có đảm bảo, đặc điểm cũng như việc có nên đầu tư hay không, để có thể dễ dàng đưa ra các quyết định đầu tư đúng đắn nhất.