Tín dụng đen: Nở rộ và ngày càng tinh vi, lãi suất 1.700% một năm

Tín dụng đen vẫn luôn là vấn đề nóng gây chú ý và được rất nhiều cơ quan có liên quan dành sự quan tâm. Mới đây, tại hội thảo “Nhận diện tín dụng đen dưới góc nhìn pháp luật và các giải pháp phát triển tín dụng khu vực nông thôn”, vấn đề này đã được đưa ra bàn luận chi tiết hơn.

Theo thông tin trên báo Chính phủ, ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, ngành ngân hàng đã ban hành nhiều cơ chế chính sách, tạo hành lang pháp lý cho các tổ chức tín dụng, công ty tài chính, các quỹ tín dụng, tổ chức tài chính vi mô, mở rộng mạng lưới nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng tại các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, tình trạng tín dụng đen có chiều hướng diễn biến khó lường với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Các đối tượng lợi dụng ứng dụng công nghệ, dụ dỗ khách hàng cho vay trên các app trực tuyến qua điện thoại với lãi suất cực cao.

Hoạt động cho vay tín dụng đen ngày càng nở rộ

Nguyên nhân dẫn đến tội phạm tín dụng đen

Nói về nguyên nhân tình trạng tín dụng đen có xu hướng gia tăng, theo ông Đào Minh Tú, một bộ phận người dân cần vay vốn phục vụ các nhu cầu cấp bách hoặc các nhu cầu trái pháp luật, không có khả năng đáp ứng các yêu cầu, điều kiện vay ngân hàng sẽ tìm tới tín dụng đen do các thủ tục vay vốn đơn giản, giải ngân nhanh chóng mà không cần tài sản thế chấp.

Còn theo Thiếu tướng Trần Ngọc Hà, Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tội phạm tín dụng đen, có thể kể đến như:

• Nguồn thu từ tín dụng đen quá lớn;
• Tình trạng tạm dừng kinh doanh, kinh doanh không có lãi;
• Tình trạng nợ lương, mất việc làm, giảm thu nhập khiến nhu cầu vay tiền để phục vụ sinh hoạt, kinh doanh tăng cao.
• Một bộ phận không nhỏ thanh niên còn có nhu cầu vay tiền để phục vụ tiêu xài cá nhân hoặc thậm chí sử dụng cho các mục đích vi phạm pháp luật như sử dụng ma túy, cờ bạc...

Thủ đoạn hoạt động tín dụng đen

Hoạt động tín dụng đen với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo Thiếu tướng Trần Ngọc Hà các thủ đoạn thường được tín dụng đen áp dụng hiện nay như: 

• Lợi dụng công nghệ, mạng xã hội để mời chào, dụ dỗ người kinh doanh nhỏ lẻ, người lao động thu nhập thấp, công nhân, thanh thiếu niên vay tiền.
• Các đối tượng hoạt động tín dụng lập doanh nghiệp núp bóng, cho vay trực tuyến, vay qua ứng dụng hoặc lập các tài khoản, hội nhóm trên mạng xã hội (Zalo, Facebook)…
• Quảng cáo là không cần thế chấp tài sản, chỉ cần giấy tờ tùy thân, giải ngân ngay qua tài khoản ngân hàng… nhưng thực chất thu thêm nhiều khoản phí, tiền phạt trái pháp luật
• Lập các hợp đồng mua bán, giao nhận tiền, tài sản khống; ép người đi vay thực hiện khống các hành vi vi phạm pháp luật nhằm gây bất lợi về pháp lý cho người vay. Một số hợp đồng vay tiền tuy số tiền vay nhỏ, thời gian vay ngắn nhưng lãi suất gấp nhiều lần định mức pháp luật cho phép.

Thiếu tướng Trần Ngọc Hà dẫn chứng, mới đây Cục Cảnh sát hình sự đã triệt phá một nhóm đối tượng người gốc Hải Phòng, hoạt động cho vay nặng lãi ở TP HCM với lãi suất cho vay lên đến 1.700% một năm. Có người bị hại đã vay của nhóm đối tượng trên 16,2 tỉ đồng và đã trả trên 20 tỉ đồng nhưng đến nay vẫn còn nợ khoảng 11 tỉ đồng.

Thủ đoạn tín dụng đen ngày càng tinh vi

Giải pháp nào đẩy lùi tín dụng đen?

 Tín dụng đen đã trở thành vấn nạn cần sự vào cuộc của rất nhiều cơ quan liên quan, với tình trạng hoạt động phức tạp và tinh vi của tín dụng đen như hiện nay, để hạn chế và đầy lùi hoạt động tín dụng đen TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, kiến nghị Chính phủ thực hiện 6 giải pháp liên quan đến vấn đề này. Cụ thể như sau:

• Tăng khả năng tiếp cận tín dụng, vốn chính thức cho người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là là doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.
• Tạo điều kiện pháp lý thuận lợi để phát triển kinh tế số, tài chính số.
• Nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân và doanh nghiệp về dịch vụ tài chính ngân hàng.
• Chú trọng khâu thực thi cơ chế, chính sách, trong đó tập trung xóa điểm nghẽn phối kết hợp giữa các cơ quan chức năng, các tổ chức tài chính, các hiệp hội ngành nghề và dân sự như hội nông dân, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, mặt trận tổ quốc.
• Triển khai đồng bộ các biện pháp mạnh đối với hành vi tín dụng đen. Bên cạnh các văn bản hiện có như Luật Dân sự và Luật Hình sự (tội cho vay nặng lãi), các nghị định, thông tư, các cơ quan quản lý cần rà soát và bổ sung chỉnh sửa quy định để phù hợp với việc xử lý hoạt động tín dụng đen ngày càng tinh vi. Đặc biệt, cần lưu ý đến hình thức tín dụng đen sử dụng công nghệ như các app vay tiền biến tướng.
• Nâng cao ý thức của người dân, cộng đồng trong phòng, chống tín dụng đen. Theo đó, người dân, doanh nghiệp cần tránh xa những quảng cáo, kêu gọi hỗ trợ vay vốn, không cần chứng minh thu nhập tại các tờ quảng cáo, tờ rơi, tin nhắn.

Còn theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, để góp phần hạn chế, đẩy lùi tín dụng đen, ngành ngân hàng sẽ đẩy mạnh triển khai giải pháp tháo gỡ khó khăn cho khách hàng bị ảnh hưởng Covid-19, thiên tai, dịch bệnh hoặc khi người dân gặp khó khăn do các nguyên nhân chính đáng. Cụ thể như xem xét gia hạn nợ, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ giúp người dân tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, không phải đi vay nặng lãi từ tín dụng đen.

Ngoài ra ông Đào Minh Tú cho rằng, cần có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của các cấp, các ngành, trong đó có việc đẩy nhanh tiến độ kết nối thông tin giữa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các ngành, Bộ Công an. Đây là cơ sở để tổ chức tín dụng có đầy đủ thông tin, rút ngắn được quy trình thẩm định, giải ngân cho vay. Cần có sự tham gia tích cực của các cơ quan báo chí, truyền thông để truyền tải thông tin về cơ chế chính sách, chương trình, sản phẩm, tín dụng ngân hàng tới người dân để người dân biết và hiểu được lợi ích của các kênh tiếp cận vốn chính thức, thấy được hậu quả của tín dụng đen.