Người cho vay cuối cùng là gì? Vai trò của người cho vay cuối cùng

Người cho vay cuối cùng là gì?

Người cho vay cuối cùng tiếng anh là Lender of Last Resort (LoR), là thuật ngữ chỉ tổ chức có khả năng hỗ trợ bằng cách cung cấp khoản vay cho các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng đang gặp khó khăn về tài chính, không còn đủ dự trữ bắt buộc hoặc không còn tiền mặt để chi trả khi khách hàng thực hiện lệnh rút tiền và đang đứng trên bờ vực của phá sản. Vai trò này thường được thực hiện bởi ngân hàng trung ương.

Khi lâm vào tình trạng khó khăn, các ngân hàng thương mại sẽ thực hiện việc huy động vốn bằng cách bán trái phiếu kho bạc cho ngân hàng trung ương, vay chiết khấu hoặc thu hồi vốn cho vay ngắn hạn tại ngân hàng trung ương.

Ở Mỹ, tổ chức đóng vai trò người cho vay cuối cùng là Cục Dự trữ Liên bang, còn ở Việt Nam thì nhiệm vụ này thuộc về Ngân hàng Nhà nước.

Vai trò của người cho vay cuối cùng

Người cho vay cuối cùng có vai trò quan trọng trong việc ổn định nền kinh tế.

Chức năng của người cho vay cuối cùng

* Bảo vệ khách hàng cá nhân gửi tiền tại ngân hàng

Đây là chức năng đầu tiên của người cho vay cuối cùng, khi các ngân hàng thương mại gặp vấn đề về tài chính có thể gây ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng. 

Việc cho ngân hàng thương mại vay vốn và đưa ra các biện pháp hỗ trợ sẽ giúp cho ngân hàng thương mại giải quyết được tình trạng khó khăn về hoạt động tiền gửi, quyền lợi của khách hàng từ đó được đảm bảo.

* Bảo đảm sự ổn định về kinh tế

Khi các ngân hàng thương mại mất khả năng cho vay hoặc phá sản có thể tạo ra khủng hoảng niềm tin, không chỉ diễn ra tại một ngân hàng mà có thể lan rộng ra toàn bộ hệ thống ngân hàng, gây sự mất ổn định về kinh tế.

Ngân hàng trung ương sẽ đóng vai trò hỗ trợ và giải quyết khó khăn cho ngân hàng thương mại, đồng thời kiểm soát để không ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia.

Vai trò người cho vay cuối cùng của ngân hàng trung ương

Như vậy, ngân hàng trung ương đóng vai trò vô cùng quan trọng khi đảm nhiệm vị trí người cho vay cuối cùng, ngăn chặn hiện tượng rút tiền hàng loạt. Rút tiền hàng loạt là tình huống xảy ra khi khách hàng của một ngân hàng cảm thấy lo ngại và không tin tưởng vào khả năng thanh toán của ngân hàng đó nên đổ xô đến để rút toàn bộ tiền gửi.

Không những vậy hiện tượng này có thể tạo ra sự lây lan khi người dân dễ bị tác động nếu thấy một ngân hàng nào đó phá sản, liền cảm thấy lo lắng về việc ngân hàng của mình cũng có thể gặp phải tình cảnh này nên vội vã rút tiền. Điều này có thể gây ra sự mất khủng hoảng cho cả nền kinh tế.

Các ngân hàng tuy cũng có tỷ lệ dự trữ ở dạng tiền mặt nhưng nếu tất cả khách hàng đồng loại yêu cầu rút tiền thì ngân hàng rất dễ lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán. Khi đó người cho vay cuối cùng sẽ thực hiện việc bơm tiền vào hệ thống của ngân hàng thương để giải quyết tình trạng này để khách hàng có thể thực hiện việc rút tiền bình thường mà không tạo ra sự khủng hoảng.

Người cho vay cuối cùng có vai trò kiểm soát sự bất ổn tài chính

Một trong những ví dụ điển hình là sự kiện của ngân hàng Á Châu vào tháng 8 năm 2012, khi một trong hai cổ đông lớn là ông Nguyễn Đức Kiên bị bắt tạm giam về hành vi kinh doanh trái phép.

Sau khi sự kiện này xảy ra, với tâm lý lo lắng, khách hàng đồng loạt đến ngân hàng để thực hiện rút tiền, khiến cho chỉ sau một ngày 240 triệu USD đã bị rút khỏi ngân hàng, ACB Đứng trước nguy cơ vô cùng lớn về việc mất khả năng thanh khoản. 

Để hạn chế hậu quả đến mức tối đa và giải quyết tình thế, Ngân hàng Nhà nước ngay lập tức phải bơm vào hệ thống ngân hàng ACB gấp đôi số tiền bình thường, đồng thời đưa ra nhiều cam kết để trấn an người dân.

Tại sao nói ngân hàng trung ương là người cho vay cuối cùng?

Vai trò người cho vay cuối cùng của ngân hàng trung ương thực ra đã xuất hiện từ lâu, bắt đầu từ thế kỷ XIX. Theo quan điểm của nhà kinh tế học Henry Thornton thì chỉ có ngân hàng trung ương mới có khả năng thực hiện việc cho vay cuối cùng bởi đây là tổ chức duy nhất trong quốc ra có quyền phát hành tiền giấy.

Nhiệm vụ và chức năng của ngân hàng trung ương cũng là bảo đảm cho lượng tiền trong tiêu thụ ổn định, nền kinh tế vận hành trơn tru và tránh khủng hoảng tài chính. Hoạt động và khả năng của ngân hàng trung ương cho thấy chỉ có tổ chức này mới có thể đảm nhiệm vai trò người cho vay cuối cùng.

Ngân hàng trung ương thường đảm nhiệm vai trò người cho vay cuối cùng

Tuy nhiên bên cạnh những học thuyết từ xa xưa ủng hộ ngân hàng trung ương vẫn có những trường hợp phản đối quan điểm này. Họ cho rằng các tổ chức tín dụng tư nhân cũng có thể đóng vai trò người cho vay cuối cùng mà không cần đến sự hỗ trợ từ chính phủ.

Dù vậy thì không thể phủ nhận tính đến thời điểm hiện tại, ngân hàng trung ương vẫn là cơ quan có thể đảm nhận tốt nhất vai trò của người cho vay cuối cùng.

Người cho vay cuối cùng có vị trí quan trọng, giúp ổn định và giữ vững sự hoạt động bình thường của ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Hy vọng qua bài viết này bạn có thể hiểu được lý do vì sao ngân hàng trung ương lại là người cho vay cuối cùng.