Lãi suất tái chiết khấu là gì? Cách tính lãi suất tái chiết khấu

Lãi suất tái chiết khấu là gì?

Để tìm hiểu về lãi suất tái chiết khấu, trước tiên cần hiểu thế nào là tái chiết khấu. Tái chiết khấu là việc chiết khấu các công cụ chuyển nhượng, giấy tờ có giá khác đã được chiết khấu trước khi đến hạn thanh toán. (Khoản 20 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2010).

Do đó lãi suất tái chiết khấu là lãi suất được áp dụng trong quá trình tái chiết khấu giấy tờ có giá. Lãi suất tái chiết khấu là lãi suất áp dụng với số tiền ghi trên thương phiếu hoặc các loại giấy tờ có giá khác như tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi… trước khi đến hạn thanh toán.

Về bản chất thì lãi suất tái chiết khấu là lãi suất cho vay ngắn hạn của ngân hàng trung ương với các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng khác, được áp dụng dưới hình thức tái chiết khấu. Lãi suất tái chiết khấu được ấn định theo từng thời kỳ, tùy vào mục tiêu chính sách tiền tệ ở thời điểm đó.

Lãi suất tái chiết khấu do Ngân hàng Nhà nước quy định

Quy định về lãi suất tái chiết khấu

Lãi suất tái chiết khấu được Ngân hàng Nhà nước quy định mức cụ thể theo từng thời kỳ. Tính đến thời điểm hiện tại, mức lãi suất tái chiết khấu đang được ở mức 2,5%, được quy định trong Quyết định số 1728/2020/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước.

Cách xác định lãi suất tái chiết khấu và áp dụng lãi suất tái chiết khấu vào trong thực tế được áp dụng tương tự với lãi suất chiết khấu, hiện được quy định trong Thông tư 110/2018/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Công thức xác định lãi suất tái chiết khấu

Cách xác định lãi suất tái chiết khấu cũng được áp dụng tương tự với cách xác định lãi suất chiết khấu bằng hai cách là xác định chi phí huy động vốn và trung bình trọng số chi phí vốn.

Chi phí huy động vốn

Khi sử dụng chi phí huy động vốn để tính lãi suất tái chiết khấu thì có thể hiểu đây là tỷ lệ lợi tức mà người bỏ vốn kỳ vọng hoặc mong muốn có thể thu lại từ dự án. Đây còn được xem là chi phí cơ hội của vốn đã bỏ ra.

Trung bình trọng số chi phí vốn

Ngoài ra, lãi suất tái chiết khấu còn có thể được xác định bằng trung bình trọng số chi phi vốn hay chi phí sử dụng vốn trung bình của doanh nghiệp.

Mỗi doanh nghiệp thường có hai nguồn gọi vốn chính là từ:

• Gọi vốn thông qua khoản vay thương mại
• Gọi vốn bằng hình thức góp vốn cổ đông

Lãi suất tái chiết khấu được xác định bằng công thức sau:

Lãi suất tái chiết khấu = re* E/(E+ D) + rDx (1 - TC) x D/(E + D)

Re = [Div0(1+g)/P0] + g

trong đó:

• Re: Tỷ suất thu nhập mong muốn của cổ đông
• rD: lãi suất mong muốn của chủ nợ
• E: Giá trị thị trường cổ phần của công ty
• D: Giá trị trường nợ của công ty
• TC: Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp
• P0: Giá cổ phiếu của doanh nghiệp tại thời điểm gốc
• Div0: Cổ tức của cổ phiếu doanh nghiệp tại thời điểm gốc
• g: Tỷ lệ tăng trưởng dự kiến của cổ tức.

Các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất tái chiết khấu

Lãi suất tái chiết khấu sẽ chịu tác động của các yếu tố trên thị trường, cụ thể:

Mức cung cầu tiền tệ

Bất cứ loại lãi suất nào trên thị trường cũng đều chịu sự tác động của cung cầu tiền tệ, trong đó cung tiền tệ được hiểu là tổng toàn bộ tiền tệ được sử dụng với mục đích thanh toán trên thị trường và chịu sự kiểm soát của chính phủ.

Còn cầu tiền tệ được hiểu là nhu cầu về tiền của xã hội để làm phương tiện giao dịch, trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ…

Khi cung tiền tệ tăng so với cầu tiền tệ thì lãi suất tái chiết khấu sẽ giảm, ở chiều ngược lại nếu cung tiền tệ giảm với cầu tiền tệ thì lãi suất sẽ tăng.

Mức cung tiền tệ có mối quan hệ mật thiết với lãi suất tái chiết khấu

Chính sách tiền tệ 

Chính sách tiền tệ là một trong những công cụ giúp Nhà nước kiểm soát lãi suất trên thị trường để ổn định nền kinh tế và điều tiết các hoạt động của nền kinh tế vĩ mô. Ngân hàng Nhà nước sẽ đưa ra các quy định về lãi suất cho thị trường, chủ động điều chỉnh lãi suất trong quá trình áp dụng để điều chỉnh tổng phương tiện thanh toán, hạn chế hoặc mở rộng tín dụng để thực hiện mục tiêu giảm phát và tăng trưởng kinh tế.

Về mối quan hệ giữa lãi suất tái chiết khấu và chính sách tiền tệ, nếu lãi suất trên thị trường tăng làm cho nhu cầu tiêu dùng cũng như đầu tư giảm thì Ngân hàng Nhà nước sẽ tiến hành giảm lãi suất tái chiết khấu.

Ngược lại nếu lãi suất thị trường giảm, Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng lãi suất tái chiết khấu. Mục đích của việc làm này là để giảm bớt khối lượng tín dụng cho ngân hàng thương mại, buộc các ngân hàng thương mại tăng lãi suất tín dụng để cân bằng giá trị đồng tiền.

Lạm phát

Lạm phát tác động lên toàn bộ các yếu tố của nền kinh tế, trong đó có lãi suất tái chiết khấu. Lạm phát có dấu hiệu tăng lên sẽ kích thích một bộ phận người dân vay tiền do chi phí thực của việc vay tiền giảm xuống, sự chênh lệch cung cầu với quỹ cho vay sẽ đẩy lãi suất tăng lên.

Rủi ro kỳ hạn tín dụng

Rủi ro kỳ hạn tín dụng cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lãi suất tái chiết khấu. Trước tiên, rủi ro kỳ hạn tín dụng sẽ tác động đến các ngân hàng thương mại, đặc biệt là những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu hoặc tổng dư nợ lớn, làm giảm khả năng thanh toán của ngân hàng thương mại.

Khi đó, cá nhân và tổ chức sẽ có tâm lý bất an, lo lắng nên ồ ạt rút tiền gửi tại ngân hàng, có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Ngân hàng Nhà nước sẽ bắt buộc phải điều chỉnh tăng/giảm lãi suất tái chiết khấu để ổn định sự ảnh hưởng của rủi ro kỳ hạn tín dụng.

Các yếu tố khác

Ngoài ra lãi suất tái chiết khấu còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như:

• Thể chế tài chính trung gian
• Sự ổn định kinh tế, chính trị
• Tỷ giá hối đoái
• Tình hình cân đối ngân sách
• Tình hình tài chính quốc tế
• Chính sách tài khóa của Chính phủ…

Lãi suất tái chiết khấu và cung tiền trong thị trường có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, do đó việc hiểu rõ lãi suất tái chiết khấu là gì sẽ giúp cho doanh nghiệp đưa ra được kế hoạch phát triển phù hợp.