Đa dạng hóa đầu tư là gì? Làm thế nào để đa dạng hóa danh mục đầu tư?

Đa dạng hóa đầu tư là gì?

Đa dạng hóa danh mục đầu tư được hiểu là quá trình phân phối vốn đầu tư vào nhiều loại chứng khoán hay cổ phiếu với những tỷ lệ không giống nhau để giảm thiểu tối đa rủi ro và thu lợi nhuận cao nhất. Đa dạng hóa đầu tư tuân thủ nguyên tắc “Không bỏ tất cả trứng vào cùng một giỏ”.

Đa dạng hóa làm giảm rủi ro cho danh mục đầu tư của bạn vì các loại tài sản khác nhau hoạt động tốt tại các thời điểm khác nhau. Nếu một doanh nghiệp hoặc lĩnh vực thất bại hoặc hoạt động kém bạn sẽ không mất tất cả tiền của mình. Việc có nhiều khoản đầu tư với rủi ro khác nhau sẽ cân bằng rủi ro tổng thể của danh mục đầu tư.

Đa dạng hóa đầu tư là chiến lược dựa trên nguyên tắc "không bỏ trứng vào cùng một giỏ"

Ví dụ: Nếu bạn mua cổ phiếu, bạn sẽ mua chúng với nhiều lĩnh vực khác nhau như tài chính, chăm sóc sức khỏe, năng lượng… Bạn cũng có thể đa dạng hóa bằng cách đầu tư tiền của mình vào các nhà quản lý quỹ hoặc công ty phát hành sản phẩm khác nhau. 

Đa dạng hóa đầu tư nhằm mục đích gì?

Hiện nay, đa dạng hóa đầu tư trở nên phổ biến đối với cả những nhà đầu tư mới và lâu năm. Tại sao lại cần đa dạng hóa danh mục đầu tư?

• Phân bố đầu tư theo từng thời điểm: Đa dạng hóa danh mục đầu tư cho phép các nhà đầu tư có thể tập trung đầu tư vào cổ phiếu cơ sở và phân bố tỷ lệ nhóm ngành đầu tư theo từng thời điểm thích hợp. Khi đó nhà đầu tư sẽ đầu tư vào các công ty có ngành nghề khác nhau bao gồm ngành đang tăng trưởng hoặc ngành đã ổn định thay vì chỉ đầu tư vào nhiều cổ phiếu của nhiều công ty trong cùng một ngành. 
• Chìa khóa kiểm soát rủi ro: Tránh được nguy cơ mất trắng khi thị trường biến động theo hướng tiêu cực. Thay vì chỉ tập trung đầu tư vào một loại tài sản, nhà đầu tư cần phân bổ ngân sách vào nhiều sản phẩm chứng khoán khác như: vàng, ngoại tệ, bất động sản, trái phiếu, chứng quyền, chứng khoán phái sinh đầu tư trái phiếu.
• Tối đa hóa lợi nhuận: Khi đa dạng các danh mục đầu tư, nhà đầu tư sẽ có cơ hội thu được lợi nhuận cao hơn. 

Ưu nhược điểm khi đa dạng hóa danh mục đầu tư

Khi thực hiện đa dạng hóa danh mục đầu tư sẽ có những ưu điểm và nhược điểm sau đây: 

Ưu điểm

Phân tán hoặc hạn chế rủi ro khi đầu tư

Điểm nổi bật của một danh mục đầu tư được đa dạng hóa là lợi suất của cả danh mục không phụ thuộc vào một cổ phiếu riêng lẻ. Khi một cổ phiếu trong danh mục giảm giá, nhà đầu tư vẫn có thể trông cậy vào tiềm năng tăng giá của các cổ phiếu khác.

Sự đa dạng hóa giữa các loại tài sản khác nhau trong danh mục đầu tư cũng vô cùng quan trọng. Ví dụ, trái phiếu và cổ phiếu sẽ không phản ứng giống nhau trước các sự kiện bất lợi.

Ảnh hưởng của những biến động trên thị trường lên danh mục đầu tư sẽ được giảm thiểu tối đa. Chẳng hạn, trong trường hợp tất cả các cổ phiếu trong danh mục rớt giá. Bạn vẫn còn lãi suất từ các trái phiếu đem lại lợi nhuận.

Tuy không thể loại bỏ hoàn toàn các rủi ro trong đầu tư nhưng đa dạng hóa danh mục có thể giảm bớt mức rủi ro dựa trên nguyên tắc “không để tất cả trứng vào cùng một giỏ”.

Mang đến sự ổn định cho danh mục của nhà đầu tư

Nhà đầu tư có thể làm cho danh mục đầu tư của mình ổn định hơn bằng việc đầu tư vào nhiều công ty thuộc nhiều ngành. Thậm chí nhiều nước khác nhau trên thế giới.

Khi mở rộng phạm vi đầu tư vào đa dạng công ty, lĩnh vực ít liên kết với nhau nhà đầu tư sẽ kiềm chế được sự biến động trong lợi nhuận của danh mục.

Tình trạng tất cả các ngành cùng đi lên hoặc đi xuống với cùng một tốc độ và trong cùng một thời điểm là không thể xảy ra. Chính vì vậy, đa dạng hóa đảm bảo sự hoạt động ổn định hơn cho danh mục của nhà đầu tư.

Nhược điểm

Lợi nhuận thấp

Trên thực tế, một nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận khủng từ việc đầu tư tất cả số vốn của họ vào một loại chứng khoán. Đặc biệt khi họ tin rằng tiềm năng tăng trưởng của chúng mạnh. Tuy nhiên, không có nhiều trường hợp như vậy xảy ra.

Trong khi đó, chiến lược đa dạng hóa danh mục đồng nghĩa với việc từ bỏ những món hời lớn nhưng an toàn. Nhà đầu tư sẽ chấp nhận mức lợi nhuận thu về chỉ ở mức vừa phải.

Đòi hỏi khả năng quản lý danh mục của nhà đầu tư

Số lượng các loại chứng khoán càng tăng lên thì nhà đầu tư càng phải dành nhiều thời gian để theo dõi và quản lý. Việc đa dạng hóa danh mục đầu tư tương đối phức tạp bởi mỗi một sản phẩm đầu tư sẽ có đặc điểm và xu hướng phát triển khác nhau. Do đó, phương pháp này không dành cho những nhà đầu tư còn non trẻ, thiếu kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán.

Ảnh hưởng lợi nhuận

Các sản phẩm đầu tư có thể có nhiều mức giá khác nhau nên khi giao dịch nhiều sản phẩm có thể ảnh hưởng tới lợi nhuận thu về. Nhà đầu tư sẽ phải chi trả nhiều khoản phí giao dịch, phí môi giới hơn.

Nguyên tắc quan trọng của đa dạng hóa danh mục đầu tư

Một nhà đầu tư thông minh sẽ không bao giờ để đồng tiền đứng yên. Họ sẽ luôn tìm cách để chúng sinh lời. Một danh mục đầu tư hiệu quả không chỉ mang tới lợi nhuận cao mà còn hạn chế các rủi ro một cách tối đa. Dưới đây là một vài nguyên tắc quan trọng của đa dạng hóa danh mục đầu tư:

• Nhận định chính xác về tình hình tài chính: Nhà đầu tư cần có những kiểm tra, đánh giá cụ thể về tình hình tài chính để từ đó phân bổ các loại hình đầu tư phù hợp. Một số tiêu chí đánh giá có thể kể đến như: mức thu nhập, vốn đầu tư… Bên cạnh đó, những yếu tố liên quan đến con người cũng cần được quan tâm như: độ tuổi, kinh nghiệm, khả năng mạo hiểm và chấp nhận rủi ro.
• Lựa chọn loại tài sản thích hợp: Tùy thuộc vào tiềm năng của các lĩnh vực vào thời điểm hiện tại, nhà đầu tư có thể phân bổ nguồn vốn cho các lĩnh vực khác nhau. Một ít cho lĩnh vực tiêu dùng, vàng, bất động sản… Nếu là trái phiếu, nhà đầu tư có thể phân chia giữa các khoản nợ ngắn hạn và dài hạn, nợ chính phủ và nợ doanh nghiệp…
• Tái cân bằng chiến lược: Khi tái cân bằng và điều chỉnh lại danh mục đầu tư, nhà đầu tư cần xem xét tác động thuế của việc bán tài sản cụ thể tại thời điểm này. Khi đã xác định được cần giảm chứng khoán loại nào và giảm bao nhiêu, các nhà đầu tư cũng nên sớm đưa ra quyết định mua chứng khoán gì. Đây được xem là bước bù lấp khoảng trống với số tiền thu được từ việc bán chứng khoán dư thừa. Sau đó, nhà đầu tư quay lại phân bổ tài sản của bạn và chọn loại hình chứng khoán phù hợp để tiếp tục đầu tư.

Chiến lược đa dạng hóa danh mục đầu tư hiệu quả

Để đa dạng hóa danh mục đầu tư đúng đắn và mang đến hiệu quả cao nhất, các nhà đầu tư có thể tham khảo các phương pháp dưới đây:

• Đa dạng hóa tổ chức phát hành: Có 2 trường hợp xảy ra khi đa dạng hóa tổ chức phát hành: 
  • Trường hợp 1: Nhà đầu tư chỉ mua cổ phiếu hoặc trái phiếu địa phương, công ty thì cần đa dạng hóa chủ thể phát hành bởi loại chứng khoán này tiềm ẩn một số rủi ro nhất định.
  • Trường hợp 2: Nhà đầu tư mua toàn bộ là cổ phiếu chính phủ thì không cần phải đa dạng hóa dạng hóa tổ chức phát hành vì loại chứng khoán này hầu như không có rủi ro.
• Đa dạng hóa lĩnh vực ngành nghề đầu tư: Một danh mục đầu tư nên có sự kết hợp của nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau. Điều này không chỉ giúp nhà đầu tư hạn chế rủi ro mà còn tối đa hóa lợi nhuận. Ví dụ các ngành nghề phát triển, tiềm năng cao như: công nghệ, y tế, thực phẩm…
• Đa dạng hóa tài sản: Sự kết hợp của nhiều loại tài sản khác nhau trong một danh mục đầu tư như: cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, vàng, tiền mặt, bất động sản sẽ giúp nhà đầu tư hạn chế được tối đa sự rủi ro từ các biến động của thị trường.
• Đa dạng hóa thời gian: Chiến lược đa dạng hóa này có sự tương quan chặt chẽ đến việc chia vốn và mua dần trong thời gian dài thay vì đầu tư tất cả vào cùng một thời điểm. Điều này cũng có nghĩa nhà đầu tư sẽ chia nhỏ tiền để mua định kỳ trong thời gian dài. Ngoài ra, đa dạng hóa thời gian còn giúp bạn có cơ hội mua tài sản ở đỉnh chu kỳ tăng trưởng.
• Đa dạng hóa địa lý: Một danh mục đa dạng hóa địa lý được hiểu là danh mục đầu tư trên phạm vi vùng lãnh thổ, các khu vực địa lý khác nhau. Từ đó, giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro thiệt hại. 

Làm thế nào để đa dạng hóa đầu tư hiệu quả?

Sai lầm khi đa dạng hóa danh mục đầu tư

Trong quá trình đa dạng hóa danh mục đầu tư, nhà đầu tư có thể gặp phải một số sai lầm phổ biến sau đây:

• Danh mục đầu tư quá đa dạng hoặc không đủ đa dạng: Trong trường hợp nhà đầu tư không nắm giữ đủ số loại cổ phiếu của các công ty hoặc giữ một lượng không cân xứng cổ phiếu nằm trong cùng một ngành hoặc lĩnh vực sẽ ảnh hưởng xấu tới danh mục đầu tư. Việc quá tập trung vào một lĩnh vực của thị trường chứng khoán sẽ gia tăng rủi ro cho danh mục đầu tư. Tương tự, đa dạng hóa quá mức khi đầu tư sẽ khiến cho nhà đầu tư khó có thể kiểm soát các loại cổ phiếu.
• Nhà đầu tư không cân đối với khả năng tài chính: Việc đa dạng hóa danh mục đầu tư còn phụ thuộc vào tiềm lực tài chính của nhà đầu tư. Nếu việc đầu tư chứng khoán không được tính toán kỹ lưỡng, nhà đầu tư có thể lựa chọn những loại chứng khoán kém hiệu quả và ảnh hưởng không tốt tới danh mục đầu tư.
• Không tham khảo ý kiến chuyên gia: Đa dạng hóa danh mục đầu tư chưa bao giờ là điều dễ dàng. Đặc biệt là với các nhà đầu tư mới. Do đó, các nhà đầu tư hạn chế tự ra quyết định mà không tham khảo ý kiến của các chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành để không mắc phải những sai lầm không đáng có.

Như vậy, đa dạng hóa đầu tư có thể giúp giảm thiểu rủi ro và giảm sự biến động giá của tài sản. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần ghi nhớ rằng dù danh mục đầu tư của bạn có đa dạng đến đâu thì việc loại bỏ hoàn toàn rủi ro là điều không bao giờ có thể thực hiện được.