Thanh tra chứng khoán là gì? Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Thanh tra chứng khoán là gì?

Theo quy định tại luật chứng khoán năm 2006: “Thanh tra chứng khoán là thanh tra chuyên ngành về chứng khoán và thị trường chứng khoán bao gồm Chánh thanh tra, Phó Chánh thanh tra và các Thanh tra viên. Các Thanh tra chứng khoán chịu sự chỉ đạo về nghiệp vụ của Thanh tra Bộ Tài chính theo quy định của pháp luật về thanh tra.”

Cũng tại Điều 3 của luật này quy định đối tượng thanh tra chứng khoán bao gồm:

• Các tổ chức phát hành chứng khoán và đưa vào giao dịch tại thị trường giao dịch tập trung;
• Trung tâm giao dịch chứng khoán, Sở giao dịch chứng khoán;
• Các công ty chứng khoán; Tổ chức bảo lãnh phát hành, Công ty quản lý quỹ đầu tư; Tổ chức đăng ký chứng khoán, lưu ký chứng khoán, thanh toán bù trừ chứng khoán; Ngân hàng giám sát;
• Người hành nghề kinh doanh chứng khoán;
• Các tổ chức cá nhân có liên quan đến hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán.

Sự ra đời của thanh tra chứng khoán nhằm mục đích góp phần đảm bảo cho hoạt động của thị trường chứng khoán được an toàn, minh bạch và hiệu quả. Từ đó, bảo vệ lợi ích của nhà nước và quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư. 

Thanh tra chứng khoán thường có phạm vi hoạt động bao gồm:

• Liên quan đến các hoạt động phát hành chứng khoán;
• Các giao dịch chứng khoán;
• Các hoạt động kinh doanh, đăng ký, thanh toán bù trừ, lưu ký chứng khoán
• Việc công bố thông tin liên quan đến thị trường chứng khoán

Thanh tra chứng khoán là gì?

Chức năng của Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Theo Quyết định số 539/QĐ-BTC ngày 22/03/2016, Thanh tra Ủy ban Chứng khoán nhà nước bao gồm những chức năng sau đây: 

• Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là tổ chức thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
• Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chịu sự quản lý, chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và sự chỉ đạo về nghiệp vụ thanh tra của Thanh tra Bộ tài chính.
• Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có con dấu riêng và được sử dụng con dấu theo quy định của pháp luật. Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, phương tiện để phục vụ hoạt động thanh tra và xử phạt vi phạm hành chính.

Nhiệm vụ và quyền hạn của Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Căn cứ vào Điều 129 Luật chứng khoán 2019 (Có hiệu lực ngày 01/01/2021) quy định về thanh tra nhiệm vụ và quyền hạn của thanh tra chứng khoán:

• Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
• Xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền hoặc kiến nghị Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước quyết định việc xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.
• Phối hợp với các cơ quan chức năng, đơn vị liên quan trong việc phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn xử lý hành vi vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán;
• Thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Đối tượng thanh tra chứng khoán là ai?

Theo quy định của Luật chứng khoán 2019, đối tượng được tiến hành thanh tra chứng khoán bao gồm:

• Các tổ chức chào bán chứng khoán ra công chúng
• Các công ty đại chúng
• Các tổ chức niêm yết chứng khoán
• Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm giao dịch chứng khoán
• Trung tâm lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký
• Công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty đầu tư chứng khoán, ngân hàng giám sát, chi nhánh và văn phòng đại diện của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam
• Người hành nghề chứng khoán
• Tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư và hoạt động trên thị trường chứng khoán
• Tổ chức, cá nhân khác liên quan đến hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán

Đối tượng thanh tra chứng khoán là ai?

Có thể thấy, sự có mặt của thanh tra chứng khoán góp phần làm thị trường chứng khoán trở nên công bằng, lành mạnh và hoạt động có hiệu quả. Tin rằng, bài viết đã mang đến những thông tin cần thiết về thanh tra chứng khoán cùng những quy định của pháp luật có liên quan.