Những quy định mới nhất về bảo hiểm y tế bắt buộc

Bảo hiểm y tế bắt buộc là gì?

Theo Văn bản hợp nhất 01/VBHN-VPQH năm 2014 do Văn phòng Quốc hội ban hành hợp nhất Luật Bảo hiểm y tế thì bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với các đối tượng theo quy định của Luật này để chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện. 

Bảo hiểm y tế bắt buộc áp dụng cho đối tượng nào?

Căn cứ Nghị định số 146/2018/NĐ-CP có 6 nhóm đối tượng phải tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc, bao gồm: 

1. Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động đóng

• Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên
• Người quản lý doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập và người quản lý điều hành hợp tác xã hưởng tiền lương
• Cán bộ, công chức, viên chức.
• Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn theo quy định của pháp luật.

2. Nhóm do cơ quan bảo hiểm xã hội đóng

• Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.
• Người đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng do bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; công nhân cao su đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định của Chính phủ.
• Người lao động nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau do mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành.
• Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng.
• Người lao động trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.
• Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Xem thêm: Những thay đổi mới nhất về thẻ bảo hiểm y tế hiện nay để đảm bảo quyền lợi khi tham gia.

Công an là đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc

3. Nhóm do ngân sách nhà nước đóng

- Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách nhà nước.

- Người đã thôi hưởng trợ cấp mất sức lao động đang hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách nhà nước.

- Người có công với cách mạng theo quy định tại Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng.

- Cựu chiến binh, bao gồm:

• Cựu chiến binh tham gia kháng chiến từ ngày 30 tháng 4 năm 1975 trở về trước 
• Cựu chiến binh tham gia kháng chiến sau ngày 30 tháng 4 năm 1975

- Người tham gia kháng chiến và bảo vệ Tổ quốc:

• Người tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước
• Người đã được hưởng trợ cấp theo Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg 
• Cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước có dưới 20 năm công tác trong
• Công an nhân dân đã thôi việc, xuất ngũ về địa phương đã được hưởng trợ cấp theo Quyết định số 53/2010/QĐ-TTg
• Thanh niên xung phong đã được hưởng trợ cấp theo Quyết định số 170/2008/QĐ-TTg
• Dân công hỏa tuyến tham gia kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế đã được hưởng trợ cấp theo Quyết định số 49/2015/QĐ-TTg

- Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp đương nhiệm.

- Trẻ em dưới 6 tuổi.

- Người thuộc diện hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hằng tháng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi, người khuyết tật, đối tượng bảo trợ xã hội.

- Người thuộc hộ gia đình nghèo; người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; người đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo và một số đối tượng khác, cụ thể:

• Người thuộc hộ gia đình nghèo theo tiêu chí về thu nhập, người thuộc hộ nghèo đa chiều có thiếu hụt về bảo hiểm y tế quy định tại Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg 
• Người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ
• Người đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ
• Người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ

- Người được phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú thuộc họ gia đình có mức thu nhập bình quân đầu người hằng tháng thấp hơn mức lương cơ sở theo quy định của Chính phủ.

- Thân nhân của người có công với cách mạng là cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con của liệt sỹ; người có công nuôi dưỡng liệt sỹ.

- Thân nhân của người có công với cách mạng, gồm:

• Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con từ trên 6 tuổi đến dưới 18 tuổi hoặc từ đủ 18 tuổi trở lên nếu còn tiếp tục đi học hoặc bị khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng của các đối tượng:  Người hoạt động cách mạng trước ngày 01 tháng 01 năm 1945; người hoạt động cách mạng từ ngày 01 tháng 01 năm 1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945...
• Con đẻ từ đủ 6 tuổi trở lên của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học bị dị dạng, dị tật do hậu quả của chất độc hóa học...

- Thân nhân của sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sỹ quan, binh sỹ quân đội đang tại ngũ, sỹ quan, hạ sỹ quan nghiệp vụ và sỹ quan, hạ sỹ quan chuyên môn, kỹ thuật đang công tác trong lực lượng công an nhân dân, học viên công an nhân dân, hạ sỹ quan, người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân, học viên cơ yếu được hưởng chế độ, chính sách theo chế độ, chính sách đối với học viên ở các trường quân đội, công an, gồm:

• Cha đẻ, mẹ đẻ; cha đẻ, mẹ đẻ của vợ hoặc chồng; người nuôi dưỡng hợp pháp của bản thân, của vợ hoặc của chồng;
• Vợ hoặc chồng;
• Con đẻ, con nuôi hợp pháp từ trên 6 tuổi đến dưới 18 tuổi; con đẻ, con nuôi hợp pháp từ đủ 18 tuổi trở lên nếu còn tiếp tục đi học phổ thông

Xem thêm: Mua bảo hiểm y tế cá nhân cho 1 người có được không?

Học sinh là đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc

- Người đã hiến bộ phận cơ thể người theo quy định của pháp luật về hiến ghép mô tạng.

- Người nước ngoài đang học tập tại Việt Nam được cấp học bổng từ ngân sách của Nhà nước Việt Nam.

- Người phục vụ người có công với cách mạng sống ở gia đình, gồm:

• Người phục vụ Bà mẹ Việt Nam anh hùng;
• Người phục vụ thương binh, bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;
• Người phục vụ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

- Người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hàng tháng theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.

4. Nhóm được ngân sách nhà nước hỗ trợ mức đóng

- Người thuộc hộ gia đình cận nghèo

- Người thuộc hộ gia đình nghèo đa chiều

- Học sinh, sinh viên.

- Người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

5. Nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình

- Người có tên trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú

- Các đối tượng sau đây được tham gia BHYT theo hình thức hộ gia đình là chức sắc, chức việc, nhà tu hành, người sinh sống trong cơ sở bảo trợ xã hội…

6. Nhóm do người sử dụng lao động đóng

- Thân nhân của công nhân, viên chức quốc phòng đang phục vụ trong Quân đội

- Thân nhân của công nhân công an đang phục vụ trong Công an nhân dân 

- Thân nhân của người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu

Ngoài ra, Khoản 5 Điều 7 Nghị định 79/2020/NĐ-CP, học viên đào tạo sĩ quan dự bị từ 03 tháng trở lên chưa tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trong thời gian đào tạo được cơ sở đào tạo đóng bảo hiểm y tế; mức đóng, hưởng bảo hiểm y tế được thực hiện như đối với hạ sĩ quan tại ngũ.

Người lao động cũng phải tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc

Mức đóng bảo hiểm y tế bắt buộc 

Căn cứ theo Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi bổ sung 2014, Nghị định 105/2014/NĐ-CP quy định mức đóng BHYT áp dụng với từng đối tượng như sau:

- Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động đóng:

Mức đóng bằng 4,5% tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH, BHYT, BHTN hàng tháng. Trong đó đơn vị sử dụng lao động đóng 3% còn 1,5% còn lại do người lao động đóng. Riêng người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn theo quy định của pháp luật, mức đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở.

- Nhóm do ngân sách Nhà nước hỗ trợ mức đóng:

Ngân sách Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần phí đóng bảo hiểm y tế, còn lại sẽ do người tham gia đó. Mức hỗ trợ cụ thể như sau:

• Người thuộc hộ gia đình cận nghèo: Hỗ trợ tối thiểu 70% mức đóng bảo hiểm y tế
• Đối tượng học sinh, sinh viên theo được hỗ trợ tối thiểu 30% mức đóng bảo hiểm y tế
• Người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình theo Quyết định số 32/2014/QĐ-TT được hỗ trợ tối thiểu 30% mức đóng bảo hiểm y tế

- Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng:

Mức đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở,tiền lương hàng tháng làm căn cứ đóng theo từng nhóm đối tượng.

- Nhóm do Quỹ bảo hiểm xã hội đóng: 

• Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng: Mức đóng bằng 4,5% tiền lương hưu, trợ cấp mất sức lao động
• Người đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng do bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày; người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng: Mức đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở
• Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng: Mức đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở
• Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp: Mức đóng bằng 4,5% tiền trợ cấp thất nghiệp
• Lao động nữ đang trong thời gian nghỉ chế độ thai sản: Mức đóng bằng 4,5% tiền lương tháng trước khi nghỉ thai sản

- Nhóm tham gia BHYT theo hộ gia đình:

Mức đóng được quy định như sau:

• Người thứ nhất đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở.
• Người thứ hai đóng bằng 70% mức đóng của người thứ nhất. 
• Người thứ ba đóng bằng 60% mức đóng của người thứ nhất. 
• Người thứ tư đóng bằng 50% mức đóng của người thứ nhất.
• Người thứ năm trở đi mức đóng 40% của người thứ nhất.

Mức hưởng BHYT bắt buộc

Mức hưởng bảo hiểm y tế được chia thành 2 trường hợp:

- Khám chữa bệnh BHYT đúng tuyến: Mức hưởng từ 80 - 100% chi phí khám chữa bệnh thuộc danh mục chi trả của BHYT tùy từng đối tượng

- Khám chữa bệnh không đúng tuyến: Mức hưởng từ 40% - 100% chi phí khám chữa bệnh (tùy từng trường hợp)

Để biết chi tiết mức hưởng khi tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc vui lòng tham khảo bài viết sau:

• Mức hưởng khi khám chữa bệnh bảo hiểm y tế đúng tuyến
• Mức hưởng bảo hiểm y tế trái tuyến theo quy định hiện nay

Khám chữa bệnh bảo hiểm y tế được nhiều người lựa chọn

So sánh BHYT bắt buộc và tự nguyện

Từ ngày Luật bảo hiểm y tế sửa đổi bổ sung 2014 có hiệu lực thì khái niệm bảo hiểm y tế tự nguyện đã được thay thế bằng quy định về bảo hiểm y tế tự nguyện theo hộ gia đình. Để việc quản lý trở nên thống nhất thì việc mua bảo hiểm y tế tự nguyện được thực hiện theo hộ gia đình. Điều đó có nghĩa là nếu một cá nhân muốn mua bảo hiểm y tế tự nguyện thì những thành viên còn lại trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú cũng phải tham gia bảo hiểm y tế (trừ trường hợp thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc theo quy định). Như vậy về bản chất thì bảo hiểm y tế tự nguyện và bắt buộc là giống nhau và đều tuân theo những quy định của Luật bảo hiểm y tế.

Hướng dẫn mua BHYT bắt buộc

Để mua bảo hiểm y tế bắt buộc bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn dưới đây:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ và kê khai thông tin theo mẫu

- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).

- Nếu bạn thuộc đối tượng được hưởng quyền lợi BHYT cao hơn thì cần chuẩn bị các giấy tờ chứng minh (nếu có)

- Với những người tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình chuẩn bị thêm:

• Sổ hộ khẩu (bản chính).
• Bản photo thẻ BHYT của những người trong hộ khẩu để xác định việc giảm trừ mức đóng BHYT theo quy định tại Điểm g Khoản 1 Điều 2 Nghị định số 105/2014/NĐ-CP.

Bước 2: Nộp hồ sơ theo quy định

- Người đi làm thì nộp cho đơn vị sử dụng lao động hoặc nộp trực tiếp cho cơ quan bảo hiểm xã hội (BHXH)

- Người tham gia BHXH tự nguyện, người được ngân sách Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng, người tham gia BHYT theo hộ gia đình sẽ nộp hồ sơ cho Đại lý thu hoặc cơ quan BHXH.

- Người đang bảo lưu thời gian đóng BHXH, người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, người đã được giải quyết hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH sẽ nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH

- Đối tượng do ngân sách Nhà nước đóng sẽ nộp hồ sơ cho UBND xã hoặc cơ quan BHXH, Cơ sở trợ giúp xã hội, Cơ sở nuôi dưỡng, điều dưỡng thương binh và người có công; Cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc ngành lao động, thương binh và xã hội.

- Nhóm do cơ quan BHXH đóng sẽ nộp hồ sơ cho UBND xã hoặc cơ quan BHXH.

- Học sinh, sinh viên sẽ nộp cho nhà trường.

Bước 3: Hồ sơ của bạn sẽ được kiểm tra và gửi đến cơ quan bảo hiểm xã hội và tiến hành cấp thẻ BHYT cho bạn.

Xem thêm: Hướng dẫn mua bảo hiểm y tế ở phường xã mới nhất hiện nay.

Dịch vụ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế

Giải đáp thắc mắc về BHYT bắt buộc?

Người nước ngoài có phải tham gia BHYT bắt buộc?

Căn cứ Khoản 2 Điều 1 và Điểm a Khoản 1 Điều 12 Luật bảo hiểm y tế năm 2014 quy định như sau:

“Điều 1. Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng

2. Luật này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài tại Việt Nam có liên quan đến bảo hiểm y tế”.

“Điều 12. Đối tượng tham gia bảo hiểm y tế

1. Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động đóng, bao gồm:

a) Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên; người lao động là người quản lý doanh nghiệp hưởng tiền lương; cán bộ, công chức, viên chức (sau đây gọi chung là người lao động)”

Như vậy nếu người nước ngoài làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên thì phải tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc theo quy định hiện nay.

Nên mua BHYT bắt buộc hay tự nguyện?

Nếu thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc thì bạn nên tham gia vì sẽ được hỗ trợ một phần mức đóng thậm chí là miễn phí với nhiều đối tượng như trẻ em dưới 6 tuổi,  người từ đủ 80 tuổi trở lên, người thuộc hộ gia đình nghèo, người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn…

Trên đây là những quy định mới nhất về bảo hiểm y tế bắt buộc hiện nay. Bạn nên cập nhập các quy định mới nhất về bảo hiểm y tế để đảm bảo quyền lợi khi tham gia.