Định chế tài chính là gì và những thông tin quan trọng khác

Định chế tài chính là gì?

Định chế tài chính (hay còn gọi là tổ chức tài chính) là tổ chức cung cấp các dịch vụ tài chính đến với các thành viên hay khách hàng. Hiểu đơn giản hơn, tổ chức tài chính chính là đơn vị kết nối người vay và người cho vay.

Định chế tài chính tiếng Anh được gọi là FINANCIAL INSTITUTION.

Các định chế tài chính đang tiến hành một hoặc nhiều hoạt động bao gồm: Cho vay, nhận tiền gửi, thuê mua tài chính, chuyển tiền hoặc giá trị, phát hành cũng như quản lý các phương tiện thanh toán, bảo lãnh và cam kết tài chính, công cụ thị trường tiền tệ, kinh doanh ngoại hối, chuyển nhượng chứng khoán, phát hành chứng khoán, quản lý danh mục đầu tư của cá nhân/tập thể, quản lý tiền mặt hoặc chứng khoán thanh khoản thay mặt cho những cá nhân/tập thể khác, bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm liên kết đầu tư, đổi tiền.

Định chế tài chính

Phân loại định chế tài chính

Hiện nay, các định chế tài chính được chia thành 2 loại: Định chế tài chính trung gian và định chế tài chính bán trung gian.

Định chế tài chính trung gian

Định chế tài chính trung gian là những tổ chức tài chính đứng giữa nguồn cung và nguồn cầu vốn với tư cách là nhà đầu tư trung gian, tạo điều kiện để nguồn cung và nguồn cầu gặp nhau nhằm bán được tài sản của chính họ và mua các tài sản tài chính của chủ thể vốn. Có thể gọi đây là các giao dịch tài chính gián tiếp trên thị trường tài chính.

Những định chế tài chính trung gian, gồm có:

• Các tổ chức nhận tiền gửi: Ngân hàng trung ương, ngân hàng thương mại, hiệp hội tiết kiệm và cho vay, các liên hiệp tín dụng, ngân hàng tiết kiệm tương trợ, hợp tác xã tín dụng, các ngân hàng và các công ty đầu tư.
• Các tổ chức tiết kiệm theo hợp đồng: Quỹ trợ cấp, công ty bảo hiểm.
• Các trung gian đầu tư: Công ty tài chính, quỹ đầu tư.

Định chế tài chính bán trung gian

Định chế tài chính bán trung gian cũng là những tổ chức tài chính đứng giữa nguồn cung và nguồn cầu vốn. Tuy nhiên, với tư cách là nhà môi giới có nhiệm vụ để nguồn cung và nguồn cầu gặp nhau.

Đặc điểm của định chế tài chính bán trung gian:

• Định chế tài chính bán trung gian không tạo ra các tài sản chính của riêng mình giống như các định chế tài chính trung gian.
• Các tổ chức thuộc loại định chế tài chính bán trung gian chỉ chuyển tài sản từ người phát hành tới người có nhu cầu, tương đương chuyển từ nguồn cung đến nguồn cầu.
• Những tổ chức tài chính bán trung gian phải kể đến công ty chứng khoán, ngân hàng đầu tư.

Vai trò của định chế tài chính

Định chế tài chính là phần quan trọng của nền kinh tế, vậy nên nó đóng nhiều vai trò, cụ thể:

• Giảm thiểu phí giao dịch: Người tiết kiệm và người đầu tư sử dụng các dịch vụ của định chế tài chính sẽ giúp giảm thiểu nhiều chi phí như: Chi phí thực hiện giao dịch, chi phí tìm thông tin, chi phí chênh lệch dựa vào quy mô giao dịch và nhiều loại chi phí khác.
• Hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư: Hiện nay, các định chế tài chính đều cung cấp nhiều dịch vụ đa dạng, nên nhà đầu tư có thể nhận tư vấn để lựa chọn đầu tư một hay nhiều danh mục phù hợp cho nhu cầu và khả năng tài chính của bản thân, từ đó giảm thiểu rủi ro khi đầu tư.
• Tạo lập cơ chế thanh toán: Một vài định chế tài chính hiện đang cung cấp các phương thức cũng như phương tiện thương mại, phổ biến nhất phải kể đến ngân hàng thương mại. Ấn tượng nhất phải kể đến phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, nó giúp cho thị trường tiền tệ vận hành thuận lợi và minh bạch hơn.

Các định chế tài chính ở Việt Nam

Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế đang phát triển với nhiều định chế tài chính đa dạng.

Ngân hàng trung ương

Ngân hàng trung ương được coi là định chế tài chính lớn nhất trong ngành ngân hàng, chịu trách nhiệm giám sát, quản lý tất cả các ngân hàng khác trong hệ thống. Ngân hàng trung ương của Việt Nam là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cơ quan có các chức năng:

• Phát hành tiền tệ
• Quản lý tiền tệ, chính sách lãi suất, tỷ giá và quản lý dự trữ ngoại tệ
• Soạn thảo dự luật về tổ chức tín dụng cũng như về kinh doanh ngân hàng
• Chịu trách nhiệm kiểm tra, thành lập các ngân hàng, tổ chức tín dụng, quản lý ngân hàng thương mại Nhà nước cũng như tham mưu chính sách tiền tệ cho Chính phủ
• Ngân hàng trung ương không làm việc trực tiếp với khách hàng cá nhân mà chỉ làm việc với các ngân hàng hay tổ chức tín dụng để cuối cùng, cung cấp sản phẩm và dịch vụ ra công chúng.

Ngân hàng thương mại và ngân hàng bán lẻ

Ngân hàng thương mại là đơn vị trực tiếp cung cấp các sản phẩm, dịch vụ tài chính đến với khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp. Những dịch vụ mà ngân hàng thương mại chủ động triển khai như tiền gửi, cho vay,...

Ngoài ra, ngân hàng thương mại và ngân hàng bán lẻ cũng cung cấp các sản phẩm chính, gồm: Chứng chỉ tiền gửi, tài khoản séc và tiết kiệm, các khoản vay ngân hàng và thế chấp, thẻ tín dụng và tài khoản ngân hàng kinh doanh,...

Ngân hàng là định chế tài chính

Công ty tài chính

Đây là đơn vị cung cấp dịch vụ vay cho cá nhân và doanh nghiệp, có phương thức hoạt động gần giống với ngân hàng. Tuy vậy, công ty tài chính không nhận tiền gửi từ khách hàng. Các công ty tài chính sẽ lấy quỹ từ ngân hàng hoặc các nguồn khác rồi đem cho các nhân vay để họ mua hàng, hoặc cung cấp tài chính để bán hàng trả góp, tăng cường tín dụng cho công ty với mục đích thương mại.

Công ty bảo hiểm

Nhiệm vụ chính của công ty bảo hiểm là cung cấp các dịch vụ bảo vệ khách hàng trước những mất mát tài chính có thể xảy ra như tử vong, tai nạn, cháy nổ, bệnh tật,...

Các công ty bảo hiểm làm việc với khách hàng qua hợp đồng bảo hiểm với chính sách và điều khoản cụ thể. Chính sách bao gồm sự bảo vệ đến khách hàng hay hoàn trả tài chính khi không may gặp rủi ro trong phạm vi và nguyên tắc hợp đồng.

Những loại bảo hiểm phổ biến là bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe,...

Công ty môi giới chứng khoán

Công ty môi giới chứng khoán hỗ trợ các cá nhân và tổ chức trong việc giao dịch mua bán chứng khoán giữa những nhà đầu tư có sẵn. Những sản phẩm giao dịch mà công ty môi giới chứng khoán đảm nhiệm là cổ phiếu, trái phiếu, quỹ ETF, quỹ tương hỗ cùng các khoản đầu tư thay thế khác,...

Hoạt động môi giới chứng khoán sẽ thực hiện bằng cách ký kết hợp đồng dịch vụ môi giới chứng khoán - Đây là công cụ pháp lý của hoạt đồng môi giới chứng khoán. Hợp đồng này sẽ được ký kết giữa bên môi giới chứng khoán và bên được môi giới (người mua/người bán chứng khoán). Công ty môi giới chứng khoán là đơn vị trung gian thực hiện tư vấn và giao dịch cho khách hàng.

Công ty môi giới chứng khoán cũng là định chế tài chính

Liên hiệp tín dụng

Liên hiệp tín dụng là tổ chức phục vụ cho các đối tượng cụ thể theo lĩnh vực là thành của tổ chức, ví dụ quân đội, giáo viên. Liên hiệp tín dụng cung cấp các sản phẩm gần giống với dịch vụ của ngân hàng thương mại. Liên hiệp tín dụng được sở hữu bởi các thành viên và hoạt động vì lợi ích của riêng họ.

Hiệp hội tiết kiệm và cho vay

Hiệp hội bao gồm các tổ chức tài chính nắm giữ lẫn nhau, đồng thời cung cấp không quá 20% tổng số tiền cho vay cho các doanh nghiệp trong danh mục hiệp hội tiết kiệm và cho vay cung cấp. Khách hàng cá nhân sử dụng các hiệp hội tiết kiệm và cho vay với các tài khoản tiền gửi, khoản vay cá nhân và vay thế chấp.

Ngân hàng và công ty đầu tư

Ngân hàng đầu tư có chức năng phát hành chứng khoán, không nhận tiền gửi. Còn các công ty đầu tư (công ty quỹ tương hỗ), kéo quỹ từ nhà đầu tư cá nhân và thể chế nhằm cung cấp cho họ quyền tiếp cận thị trường chứng khoán rộng lớn hơn.

Một số câu hỏi liên quan đến định chế tài chính

Định chế tài chính trung gian là gì?

Định chế tài chính trung là các tổ chức tài chính đứng giữa nguồn cung và nguồn cầu vốn với tư cách nhà đầu tư trung gian, giúp nguồn cung và nguồn cầu vốn gặp nhau nhờ bán các tài sản tài chính của họ và mua các tài sản tài chính của chủ thể cầu vốn.

Định chế tài chính phi ngân hàng là gì?

Định chế tài chính phi ngân hàng là loại hình tổ chức kinh doanh trong lĩnh vực tài chính được thực hiện một số hoạt động ngân hàng nhất định (ví dụ như kinh doanh thường xuyên), tuy nhiên không có dịch vụ thanh toán và không được phép nhận tiền gửi không kỳ hạn.

Khách hàng định chế tài chính là gì?

Khách hàng định chế tài chính là những người tham gia giao dịch tại các định chế tài chính, ví dụ mang tiền đi gửi hay vay nợ, tham gia hợp đồng bảo hiểm hay mua bán chứng khoán…

Một đất nước phát triển kinh tế tốt chắc chắn không thể thiếu sự đóng góp quan trọng của các định chế tài chính. Việt Nam đang có nền kinh tế trẻ, sôi nổi nhờ những định chế tài chính hoạt động hiệu quả.